Hayvandan insana organ naklinde yeni adım

New York Üniversitesi’nde yapılan araştırmada bilim insanları ölen bir kadının vücudunu ailesinden izin alarak solunum cihazına bağladı. Cerrahlar, kişinin hayati fonksiyonlarının çalışmasını sağlayarak domuz böbreğini bacağın üst kısmından damarlara bağlayarak böbreğin vücut dışında nasıl çalıştığını 54 saat boyunca gözlemledi. Böbrek beklendiği gibi çalışarak atıkları filtreleyip idrar üretti ve vücutta ani organ reddini tetiklemedi. 

Normalde domuz hücreleri, insan vücuduna yabancı olan ve ani organ reddine sebebiyet veren şeker molekülü içeriyor. Ancak bu deneyde kullanılan böbrek, genetiği değiştirilen bir domuzdan alındı. Şeker molekülü laboratuvar ortamında elimine edilerek insan vücudunun bağışıklık sistemine uyumlu hale getirildi. 

Kısa süren gözlemleme sonucunda, hayvan organının ne kadar uzun süre kullanılabileceği ve bunun uzun vadeli etkileri henüz bilinemiyor. Bu nedenle gerçekleştirilen ameliyat, kısa vadede domuz böbreğinin insanda kullanılıp kullanılamacağını göstermese de böbreğin geçici olarak hastaya bağlanması, hayvandan insana organ nakliyle ilgili süre gelen tartışmalarda somut bir kanıt sağlayarak bir adım ileriye gidilmiş olundu.

New York Üniversitesi Sağlık Merkezi’nde yapılan çalışmaya başkanlık eden Dr. Robert Montgomery, organın tamamen normal çalıştığını ve kaygılandığımız gibi ani organ reddine sebep olmadığını aktardı.

Minnesota Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Dr. Andrew Adams ise araştırmanın önemli bir adım olduğunu söyleyerek hastaları, araştırmacıları ve denetçileri doğru yolda ilerlendiğine dair ikna edeceğini belirtti. 

HAYVANDAN İNSANA ORGAN NAKLİ İLK DEĞİL

Hayvandan insana organ nakli çalışmaları aslında 17. yüzyıla dayanıyor. İnsanlara kan nakli için hayvan kanı kullanımı ilk bu dönemde denendi. Ayrıca, “Bebek Fae” olarak bilinen Stephanie Fae Beauclair, bir hafta içerisinde ölümüne sebep olacak bir kalp kusuru ile 1984’de dünyaya gelmişti. Hayvandan hayvana organ naklinde uzman olan cerrah Leonar Lee Bailey, bebeğe bir maymun olan babun kalbininin naklini gerçekleştirdi. Amaç bebeği babun kalbi ile hayatta tutmak ve bu sırada kendisine uygun insan kalbi aramaktı. Fae bebek, 21 gün babun kalbiyle hayatta kalabildi. 

DOMUZLAR NEDEN ORGAN NAKLİNDE DAHA AVANTAJLI?

Maymun ve primatlara göre domuzların organ naklinde daha avantajlı olduğu düşünülüyor. Hâlihazırda Gayr-i Müslimler tarafından besin kaynağı olarak kullanılan domuzların yedek organlar konusunda potansiyel bir kaynak olup olmayacağı Batı dünyasında diğer hayvanlar kadar etik tartışma yaratmıyor. 

Domuzların insan vücudundaki kullanımları hakkında farklı örnekler verilebilir. Örneğin, domuzlardaki kalp kapakçıkları insanlarda yedek olarak yıllardır başarılı bir şekilde kullanılıyor. Yanıklarda domuz cilt dokusunun kullanımı, görme kayıplarının tedavisinde domuz korneasının kullanımı ise örneklerden birkaçı. Ayrıca yaygın şekilde kullanılan kan sulandırıcı olan heparin ise domuzların bağırsaklarından elde ediliyor. 

Dünya’da organ nakli için sırada bekleyen binlerce ve bu bekleyiş sırasında hayatını kaybeden yüzlerce insan var. Özellikle Amerika’da birçok ilaç firması domuz organları üretimi için yarış halinde. Bunlardan biri olan United Therapeutics şirketinin alt kuruluşu Revivicor, New York Üniversitesi Langone Sağlık Merkezi’nde gerçekleştirilen çalışmada kullanılan domuz üzerindeki genetik değişiklikleri yaparak büyük başarı elde etti. Şirket Iowa’da bir laboratuvarda insan bağışıklık sisteminin ani saldırıya geçtiği şeker molekülünü taşımayan genetiğiyle oynanmış 100 domuz üretti. 

ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) Aralık ayında Revivicor'ın domuzlara genetik müdahalesini onaylamış ve bunların insanlar için gıda ve ilaç olarak kullanılmasının güvenli olduğuna karar vermişti. Ancak FDA, bu domuzların insanlara organ naklinde kullanılabilmesi için şirketin daha fazla belge sunması gerektiğini bildirdi.

Uzmanlar, insan olmayan primatlar üzerinde yapılan testlerle birlikte geçen ay insan vücuduyla yapılan bu deneyin, gelecek birkaç yıl içinde canlı insanlarda ilk deneysel domuz böbreği veya kalbinin naklinin önünü açabileceği görüşünde.

---