Görme engelliler, Marakeş Anlaşması'nı bekliyor

Türkiye Körler Federasyonu Uluslararası İşlerden Sorumlu Başkan Yardımcısı Şule Sepin İçli, Türkiye'nin onayladığı Marakeş Anlaşması kapsamında bulunmayan sesli ve görüntülü eserlerin de görme engellerin erişimine uygun hale getirilmesini talep ettiklerini söyledi.

İçli, görme engellilerin kitap ve diğer basılı materyallere erişiminin kolaylaştırılması amacıyla kabul edilen Marakeş Anlaşması'nın onaylanmasına ilişkin bugün Resmi Gazete'de yer alan kararı, AA muhabirine değerlendirdi.

Fas'ın Marakeş kentinde, 27 Haziran 2013'te kabul edilen Anlaşma'nın, basılı eserlerin görme engellilerin erişimine uygun hale getirilmesini, değişik formatlarda yayımlanmasını ve yaygınlaştırılmasını öngördüğünü belirten İçli, "Bu gelişmeyi olumlu karşılıyoruz, alınacak kararların bir an önce hayata geçirilmesini istiyoruz. Gelişmeler, umut verici olmasına karşın taleplerimiz noktasında hala atılması gereken adımlar var." dedi.

Basılı eserler denildiğinde, uygulama kapsamının sadece kitap veya broşür gibi eserlerle sınırlandığını ifade eden İçli, "Oysa bizim ihtiyacımız, aynı zamanda sesli ve görüntülü eserlerin de bu kapsam içerisine alınmasıdır." diye konuştu.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun ek 11. maddesinin, basılı eserlerin ticarete konu edinmeden görme engellilerin kullanımına izin verdiğini anımsatan İçli, "Marakeş Anlaşması buna, sağlam bir güvence oluşturması ve değişik formatlarda yayımlanmasını zorunlu kılması yönüyle katkıda bulunuyor." dedi.

Basılı eserlerin görme engellilerin kullanımına yönelik bir kurul oluşturulmasının planlandığını, bu kurulda Kültür ve Turizm Bakanlığının yanı sıra sivil toplum örgütlerinin de bulunması gerektiğini söyleyen Şule Sepin İçli, şunları kaydetti:

"Bu kurulda, sivil toplum örgütleri adına bu alandaki en üst örgüt olan Türkiye Körler Federasyonu'nun yer alması gerekiyor. Ama henüz bu doğrultuda gerekli adımlar atılmış değil. Uygun gördüğümüz gerekli adımların, yetkili mercilerce Marakeş Anlaşması sonrası atılmasını bekliyoruz. Bu kurul oluşturulduktan sonra süreç işlemeye başlayacak. Ayrıca yayınevlerinin ne gibi yükümlülüklerle karşı karşıya oldukları belirlenecek. Yayınevlerinin, Marakeş Anlaşması yükümlülüklerini nasıl yerine getirmesi gerektiği yönünde bazı düzenlemelerin yapılması gerekecek. Burada altını çizmek istediğimiz nokta, Marakeş Anlaşması kapsamında bulunmayan sesli ve görüntülü eserlerin de görme engellilerin erişimine uygun hale getirilmesidir. Bu hususta yeni yasal düzenlemelere ihtiyaç var."

- MARAKEŞ ANLAŞMASI NE GETİRİYOR?

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile BM Engelli Haklarına İlişkin Sözleşmesi'nde ilan edilen ayrımcılık yapmama, fırsat eşitliği, erişilebilirlik ve topluma tam ve etkin katılım ve dahil olma ilkeleri göz önünde bulundurularak hazırlanan Marakeş Anlaşması, görme engellilerin ve başka bir nedenle basılı materyal okuma engelli kişilerin basılı materyallere ulaşılabilmesini kolaylaştırmayı, erişilebilir formatlarda eser sayısını arttırmayı ve bu eserlerin dolaşımını geliştirmeyi hedefliyor.

Bu konuda telif haklarına ilişkin uluslararası düzeyde yasal çerçeve niteliği de taşıyan anlaşma, erişilebilir format kopyalara ilişkin ulusal hukuk sınırlamaları ve istisnalara, kopyaların sınır ötesi değişimi ve ithali gibi hususları içeriyor.