Anayasa Mahkemesi üyelerini kim seçer AYM üyeleri nasıl seçilir?

Anayasa Mahkemesi üyelerini kim seçer, nasıl seçilir hangi yöntemler uygulanır gibi sorular özellikle de değişen yeni sistemle birlikte sıkça sorun sorular olmaya başladı. Peki, Anayasa Mahkemesi üyeleri nasıl seçilir? İşte ayrıntılar:

09 Kasım 2023 02:56 Son Güncelleme: 09 Kasım 2023 02:56

Anayasa Mahkemesi üyelerini kim seçer veya Anayasa Mahkemesi üyeleri nasıl seçilir sorusu son dönemlerin popüler soruları arasında yer alıyor. Çünkü Anayasa referandumuyla birlikte mahkemeye seçilen üyelerin kimler tarafından seçileceği konusunda önemli değişiklikler yapılmıştı.

ANAYASA MAHKEMESİ ÜYELERİNİ KİM SEÇER?

Eskisine göre daha demokratik ve çoğulcu bir yapıya kavuşturulan Anayasa Mahkemesi'nin üyeleri sadece bir kişi veya kuruluş tarafından seçilmiyor. Farklı kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından belirlenen üyeler Anayasa Mahkemesi'nin üyelerini teşkil ediyor. Peki, Anayasa Mahkemesi üyelerini kim seçer? İşte cevabı:

2020 yılında yapılan referandumla birlikte Anayasa Mahkemesi'ne seçilecek üyeler konusunda şöyle değişiklikler yapıldı: Mahkeme üyelerini TBMM, Cumhurbaşkanı, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay seçer. TBMM tarafından seçilen üyeler de yine farklı kuruluşların önereceği isimler arasından seçilir. Böylece büyük bir katılım sağlanarak Yüksek Mahkemenin üyeleri belirlenmiş oluyor.

Özetle Anayasa Mahkemesinin 3 üyesini TBMM seçiyor. Eskiden TBMM'nin seçme hakkı yoktu.

Cumhurbaşkanı ise

- Yargıtay ve Danıştay tarafından önerilen 5 üyeyi;

- YÖK tarafından seçilen 3 üyeyi

- 4 üyeyi ise yöneticilerden, hakim ve savcılardan, Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçer.

Eskiden Cumhurbaşkanı bütün üyeleri tek başına atıyordu.

Anayasa Mahkemesi üyeleri 12 yıllığına seçilebilirler. Her üye sadece bir kez seçilir. Anayasa Mahkemesi başkanları ise üyelerin kendi aralarında yapacakları seçimle belirlenir. Anayasa Mahkemesi üyesi olabilmek için 25 yıllık mesleki tecrübe gerekiyor. Ayrıca 65 yaşını dolduranlar emekli olmak zorunda.

15 üyesi bulunan Anayasa Mahkemesi'nin üyelerini seçenler ve seçilme şekilleri genel olarak şöyle:

TBMM TARAFINDAN SEÇİLEN ÜYELER

Türkiye Büyük Millet Meclisi; iki üyeyi Sayıştay Genel Kurulunun kendi başkan ve üyeleri arasından, her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden, bir üyeyi ise baro başkanlarının serbest avukatlar arasından gösterecekleri üç aday içinden yapacağı gizli oylamayla seçer. Türkiye Büyük Millet Meclisinde yapılacak bu seçimde, her boş üyelik için ilk oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu aranır. İkinci oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü oylama yapılır; üçüncü oylamada en fazla oy alan aday üye seçilmiş olur. (Değişik: 16/4/2017-6771/16 md.)

CUMHURBAŞKANI TARAFINDAN SEÇİLEN ÜYELER

Cumhurbaşkanı;

- üç üyeyi Yargıtay,

- iki üyeyi Danıştay genel kurullarınca kendi başkan ve üyeleri arasından her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden; en az ikisi hukukçu olmak üzere;

- üç üyeyi Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi olmayan yükseköğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri arasından göstereceği üçer aday içinden;

- dört üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar, birinci sınıf hâkim ve savcılar ile en az beş yıl raportörlük yapmış Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçer. (Değişik: 16/4/2017-6771/16 md.)

YARGITAY, DANIŞTAY VE SAYIŞTAY TARAFINDAN SEÇİLEN ÜYELER

Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay genel kurulları ile Yükseköğretim Kurulundan Anayasa Mahkemesi üyeliğine aday göstermek için yapılacak seçimlerde, her boş üyelik için, en fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş sayılır. Baro başkanlarının serbest avukatlar arasından gösterecekleri üç aday için yapılacak seçimde en fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş sayılır.

Anayasa Mahkemesine üye seçilebilmek için, kırkbeş yaşın doldurulmuş olması kaydıyla; yükseköğretim kurumları öğretim üyelerinin profesör veya doçent unvanını kazanmış, avukatların en az yirmi yıl fiilen avukatlık yapmış, üst kademe yöneticilerinin yükseköğrenim görmüş ve en az yirmi yıl kamu hizmetinde fiilen çalışmış, birinci sınıf hâkim ve savcıların adaylık dâhil en az yirmi yıl çalışmış olması şarttır.