Dolar neden bir anda yükseldi, işte sebepleri

ABD ile Çin arasındaki anlaşma küresel piyasalarla birlikte Türkiye'de de doların etkisini azaltmaya başlamıştı. ABD Başkanı Donald Trump, Çin ile gerçek bir ticaret anlaşmasına ulaşılamaması durumunda gümrük vergilerinin süreceğini belirterek "Benim tarife adamı olduğumu hatırlayın" dedi. Trump'ın ticaret anlaşmasının gerçekleşmeyebileceği sinyalini taşıyan açıklamaları, ABD borsalarında deprem etkisi yarattı.

Trump'ın sosyal medya hesabından Çin'le ilgili yaptığı açıklamalar, ticaret savaşı endişelerinin yeniden yükselmesine neden oldu. Washington ve Pekin arasındaki ticaret müzakerelerinin yeniden başladığını belirten Trump, yaptığı paylaşımlarda şunları kaydetti:

"Çin'le müzakereler halihazırda yeniden başladı. Eğer uzatılmazlarsa Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile Arjantin'de buluştuğumuz mükemmel ve sıcak akşam yemeğinden itibaren 90 gün içerisinde sona erecek. Robert Lighthizer; Steven Mnuchin, Larry Kudlow, Wilbur Ross ve Peter Navarro ile yakından çalışarak Çin ile gerçek bir ticaret anlaşmasının mümkün olup olmadığına bakacak.

Eğer mümkünse anlaşmayı tamamlayacağız. Çin'in bir an önce tarım ürünleri ve daha fazlasını satın almaya başlaması gerekiyor. Başkan Şi ve ben bu anlaşmanın gerçekleşmesini istiyoruz ve bu muhtemelen olacak ancak bu olmazsa benim bir tarife adamı olduğumu hatırlayın. Ülkeler veya insanlar ulusumuzun zenginliğini yağmalamaya geldiğinde, onlara bunun karşılığını ödetmek istiyorum. Bu ekonomik gücümüzü en yüksek seviyeye çıkarmamızın en iyi yolu. Şu an tarifelerden milyarlarca dolar alıyoruz. ABD'yi yeniden zenginleştireceğiz."

Trump'ın ticaret anlaşmasının gerçekleşmeyebileceği sinyalini taşıyan bu açıklamaları, ABD-Çin ateşkesinin yarattığı iyimserlikle hafta başında sert yükselen hisse senetlerinde deprem etkisi yarattı. Kapanışta, Dow Jones Endeksi yüzde 3,10, Standard&Poor's 500 Endeksi yüzde 3,24 ve Nasdaq Teknoloji Endeksi yüzde 3,8 değer kaybetti. ABD Başkanı Donald Trump ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, geçen hafta sonu Buenos Aires’te düzenlenen “G20 Liderler Zirvesi” kapsamında yaptıkları görüşmede 90 günlük ateşkes üzerinde mutabık kaldıklarını açıklamışlardı.

PETROL FİYATLARININ ETKİSİ

Petrol fiyatlarındaki yükseliş eğilimi TL'yi baskılamayı sürdürürken, beklentilerin üzerinde düşen enflasyonun ardından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) erken bir faiz indirimi yapabileceği endişesiyle yukarı yönlü seyrini sürdüren dolar/TL gelişmekte olan ülke para birimlerine göre negatif ayrışıyor. Dün akşam yüzde 3'in üzerinde artarak 5.4573 seviyesine kadar tırmanan dolar/TL yeni güne  5.38 TL seviyesinden başladı. Dün benzer para birimlerinde yüzde 1'e yaklaşan değer kazançları gözlendi. 

MEVDUATA VERGİ İNDİRİMİ SONA ERDİ

Bir bankanın döviz masası işlemcisi, "TL'deki değer kaybında  üç etken var. İlki petrol fiyatları... Petrol piyasasındaki arz  fazlasına yönelik OPEC hamleleri izleniyor. İkinci etken ise TCMB'nin erken seçim öncesi olması gerekenden daha erken bir 
faiz indirimi yapabileceği endişesi" dedi ve ekledi: "Üçüncü etken ise TL mevduatlara üç aylığına sağlanan vergi  indiriminin yarattığı cazibenin sona ermiş olması. Ancak ilk iki etken piyasadaki ana belirleyici." 

Resmi Gazete'de 31 Ağustos'ta yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararı ile TL hesaplarından alınan stopaj düşürülüp bir yıldan uzun vadede sıfıra indirilmişti. Aynı kararla döviz hesaplarından alınan stopaj bir yıldan kısa vadelerde yükseltilmişti. Uygulama üç ay süreyle geçerli oldu ve Aralık ayı başında sona erdi.

ENFLASYON KASIMDA YÜSDE 1.44 DÜŞTÜ

Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) Kasım'da otomotiv, beyaz eşya ve mobilya vergi indirimleri, TL'deki değerlenme ve petrol fiyatlarındaki gerilemenin etkisiyle beklentilerin üzerinde yüzde 1.44 azalırken, enflasyonun yıl sonunda yüzde 20.8 olan 
YEP hedefine yakın gerçekleşmesi bekleniyor. 

OPEC YARIN TOPLANIYOR

Petrol fiyatları ABD ile Çin'in aralarındaki ticaret savaşına 90 gün süreyle ara vermelerinin ardından sert yükseldi. Yatırımcılar bu hafta Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) yarın başlayacak  toplantısını izleyecekler. OPEC'in petrol üretim azaltma kararı alması bekleniyor.

Önceki gün eksi 1.44 gelen aylık enflasyon rakamının etkisiyle 5.1350'ye kadar inen dolar/TL bugün 5.45'i geçti. Borsa yüzde 1.15 değer kaybetti ve 93 bin 880 puana indi. Dolardaki 30 kuruşluk hareket ağırlık olarak 2 ana nedene dayandırılıyor. Bunlardan ilki Merkez Bankası'nın faiz indirimine erken başlayacağı haberleri diğeri ise petrol fiyatlarındaki yükseliş oldu. ABD 2 yıllık tahvil faizinin 5 yıllık tahvil faizinin üstüne çıkması da tüm dünya piyasalarını olumsuz etkilemeye başladı. Ayrıca önceki gün piyasalarda parti havası yaratan ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping arasındaki görüşmenin ardından açıklanan ticaret savaşlarının 3 ay süreyle ertelendiği haberi sonrası bugün bu hava da bozuldu. Piyasa Trump'ın Çin'in ABD'den aldığı otomotiv ürünlerine uyguladığı vergi oranlarını indireceği dışında bilgi edinmedi. Bu ise neyin anlaşmasının yapıldığına dair endişe yarattı. ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin'in bu görüşmeden beklentilerin yüksek tutulmamasına yönelik sözleri piyasadaki bahar havasını iyice bozdu. 

FONLAR POZİSYON KAPATIYOR

Bütün bu nedenlerin yanı sıra bazı fonların yılbaşı nedeniyle pozisyon kapamaya başlamaları bugün sabah güne 5.24'ten başlayan doları bir ara 5.45'e kadar yükseltti.  Kur yüzde 3'in üzerinde artarak 5.4573 seviyesine kadar tırmandı. Euro da yüzde 2'yi aşan artışla 5.97'den 6.15'e, sepet kur ise 5.60'dan 5.77'ye çıktı. 

Merkez Bankası'nın 13 Aralık'taki toplantısında faiz indirmeye başlayacağı söylentisi doların yükselmesinde en önemli etken olurken ağustos ayında kurun geldiği 7.20 seviyelerinden ateşi söndürmek için 13 Eylül'de politika faizini 6,25 puan artıran Merkez'in enflasyondaki düşüşün devam edeceğini tahmin etmesi ve piyasa faizlerinin de yüzde 20'nin altına gelmiş olması nedeniyle artık indirime gideceği beklentisi doğmuş durumda. 

İHTİMAL DÜŞÜK GÖRÜNÜYOR

Ancak uzmanlar iki nedenden Merkez'in 13 Aralık'ta faiz indirimi ihtimalini düşük görüyor. Bunlardan ilki Merkez Bankası'nın ve Başkan Murat Çetinkaya'nın her fırsatta aylık değil orta vadeli enflasyon görünümüne baktıklarını söylemesi. İkincisi ise Merkez Bankası metinlerindeki gerektiğinde faizin sıkılaştırılmaya devam edileceği söylemesi. Türk Lirası'nın dolar karşısında diğer gelişmekte olan para birimlerinden negatif ayrıştıran bir başka neden ise petrol fiyatlarının önceki gün yüzde 5 ve bugün de  yüzde 1 civarında tırmanması oldu. Nitekim cuma günü 5.1350'ye kadar inen dolar petrol fiyatlarındaki bu yükseliş ile cuma akşamı 5.20'yi geçmişti. Petrol fiyatları ise önce ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping arasındaki görüşmede ticaret savaşlarına 3 ay ara verilmesi ile küresel ticaret ve dolayısıyla büyümeye yönelik endişelerin azalması ile yükselişe geçti. Kasım ayında yüzde 22 düşüşle son 10 yılın en kötü ayını yaşayan petrolün 6 Aralık'ta Viyana'da yapılacak olan OPEC toplantısında arz kısıntısına gidileceği yönündeki beklenti ve  Kanada’nın Alberta bölgesinin tarihindeki en büyük (günde 325bin varil) üretim kısıntısı kararını alması ham petrolün 53 Brent petrolün ise 62 dolara çıkmasını sağlayan diğer etkenler oldu. OPEC toplantısında arz kısıntısı yapılaması yönünde Suudi Arabistan ve Rusya G-20 zirvesinde anlaştı.