300 Spartalı gerçek mi?

300 Spartalı gerçek mi, filmdeki hikaye gerçek tarihte yaşanmış bir hikaye mi yoksa tamamen hayal ürünü mü?

2006 yılında gösterime giren 300 filmi, Sparta Kralı Ⅰ. Leonidas ve Pers Kralı Ⅰ. Kserkses’in orduları ile katıldıkları ve birbirlerine karşı mücadele verdikleri MÖ 480 yılında vuku bulan Thermopylae Muharebesi’ni anlatıyor.

Tarihte gerçekten de Thermapylae savaşı yaşanmıştır; ancak bu savaşla ilgili bütün bilinenler Yunan yanlısı yani batı yanlısı Heredot'a dayanıyor. 

Sicilyalı tarihçi Diodorus, kısmen Eforus'tan yararlanarak Yunan – Pers Savaşları'yla ilgili bazı bilgileri MÖ 1. yüzyılda kaleme aldığı çalışmasında işlemiştir.

Diodorus'un verdiği bilgiler Herodot'la büyük ölçüde uyumludur.

Yunan – Pers Savaşları daha az ayrıntı verilerek birkaç antik tarihçi tarafından daha anlatılmaktadır.

Bunların arasında Ctesias, Plutarkhos ve oyun yazarı Eshilos sayılabilir. Yılanlı sütun gibi bazı arkeolojik buluntular da Herodot'un anlatımlarını desteklemektedir.

Heredot'un anlattıkları tek yanlı olup Yunan tarafını kayıran özellik taşıyor. 

Savaşla ilgili İran veya Pers kaynaklarından hiçbir belge veya bilgi bulunmuyor. Bu nedenle savaşın taraflı bir şekilde anlatılarak günümüze kadar gelmesi de doğal karşılanabilir.

Film, İran tarafından İran karşıtı propaganda olarak nitelendirilmiştir. Filmin Yunanları asil ve kahraman, Persleri ise kaba, vahşi ve zenci olarak gösterdiği söyleniyor. Tarihçi İlber Ortaylı, filmi bu yönüyle ve özellikle tarihi gerçekleri çarpıtması nedeniyle eleştirmiştir.

Filmin yönetmeni Zack Snyder filmle ilgili olarak "Frank, mitolojik bir olayı alıp onu gerçek bir olaya dönüştürmedi. Gerçek bir olayı alıp onu mitolojiye dönüştürdü." demiştir.

İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın sanattan sorumlu danışmanı Cevad Şemkaderi tarafından "ABD bu film aracılığı ile tarihi gerçekleri saptırıyor." diyerek eleştirilmişti.

Filmden rahatsızlık duyan İranlılar yönetmenin Persleri vahşi, cahil, kan dökücü ve medeniyetten uzak kişiler; Yunanları ise cesur ve asil olarak gösterdiğine dikkat çekmiştir.

İran sanat akademisi Birleşmiş Milletler kültür fonu Unesco’ya başvurarak "İran gibi dünyanın en eski medeniyetlerinden birinin tarih ve kültürünün Hollywood’un yıkıcı hareketleri ile zarar görmesine bu kurum tepki göstermelidir. Unesco’nun tüm medeniyetlerin kültürünü koruması gerekir." demişti. 

---