GRAFİKLİ - ANİMASYONLU - Mücadele ve dayanıklılık sporu: Ragbi

İSTANBUL (AA) - ALİM TUNÇAY - MUSA SAMUR - ALİ KORKMAZ - Dünyada popüler bir spor olan ragbide mücadele ve dayanıklılık ön plana çıkıyor.

Ragbi, 1823'te İngiltere'de Rugby Kenti'nin aynı isimli okulunda doğdu. Okulda öğrenci olan William Webb Ellis'in futbol oynarken topu eline alıp sayı yapması ve diğer oyuncuların da bu oyun şeklini benimsemesiyle, ortaya çıktı.

Anavatanı İngiltere olan ragbinin popüler görüldüğü ülkeler arasında Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika, Fransa, Galler, İrlanda, İskoçya, Arjantin ve Fiji yer alıyor.

Ragbi sporu, ulusal federasyonların bağlı olduğu, eski ismiyle Uluslararası Ragbi Birliği (IRB), 2014'te değişen adıyla Dünya Ragbisi (WR) tarafından yönetiliyor.

Sporun en çok ilgi çeken organizasyonu Ragbi Dünya Kupası'nda, son olarak geçen yıl İngiltere'de düzenlenen turnuvanın tüm maçlarında statların ortalama doluluk oranı yüzde 95'i buldu.

Dört yılda bir düzenlenen Dünya Kupası'nda geçen yılki finalin biletleri 650 lira ile 3 bin lira (150-715 sterlin) arasında satıldı. Turnuvadaki 48 maçı, İngiltere'de 2,4 milyon taraftar yerinden izledi. Dünya Kupası'nı televizyondan takip eden kişi sayısı ise 4 milyarı aştı.

İrlanda ile Romanya arasında Wembley Stadı'nda oynanan ve 89 bin 267 kişinin izlediği karşılaşmada, Ragbi Dünya Kupası seyirci rekoru kırıldı. Avustralya Stadı'nda Avustralya ile Yeni Zelanda arasında 2000 yılında oynanan ve 109 bin 874 kişinin izlediği maçtaki ragbi sporunda tüm zamanların rekoruna ise henüz ulaşılamadı.

Son iki turnuvada üst üste olmak üzere Dünya Kupası'nı 3 kez kazanan Yeni Zelanda, milli takımlar düzeyinde en başarılı takım olarak dikkati çekti.

Ragbi Şampiyonası, "Six Nations" gibi önemli turnuvaların yanı sıra milli takımların yedişer oyuncudan oluştuğu "Ragbi Sevens" adı altında oynanan dünya serisi de son yıllarda ilgi çeken organizasyonlar arasına girdi.

Ülkelerin yerel liglerinin yanı sıra "Süper Ragbi" adıyla düzenlenen organizasyonda Güney Afrika, Avustralya, Yeni Zelanda ve Japonya'dan kulüp takımlarına yer verildi.

- Türkiye'de ilk ligi Fenerbahçe kazandı

Türkiye'de ragbide 1945-1947 yıllarında oynanan ligi Fenerebahçe kazandı.

Federasyonun internet sitesine yer alan bilgilere göre, Türkiye Cumhuriyeti'nde ragbi ilk olarak 1945 yılında Fenerbahçe Kulübü'nün girişimleri ile oynanmaya başlandı ve ilk şube açıldı. Daha sonra Fenerbahçe'yi Galatasaray ve Haydarpaşa Lisesi ragbi takımları izledi. 1945-1947 yılları arasında oynanan ragbi ligini Fenerbahçe kazandı. Ancak daha sonraları maddi zorluklar yüzünden branşlar kapatıldı. 1999 yılında, Marc Mercier, Denis Ponds de Vier ve Chris Skirrow isimli Türkiye'de yaşayan üç yabancı kurdukları İstanbul Ottomans RFC ile Türkiye'yi yine ragbi ile buluşturdu.

Türkiye Beyzbol, Softbol, Korumalı Futbol ve Ragbi Federasyonu Başkanı Şahin Kömürcü, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Fenerbahçe ve Galatasaray gibi kulüplerin yeniden ragbi takımı kurmasının sporun gelişimine katkı sağlayacağını belirterek, "Bu konuda girişimlerimiz oldu. Yaz aylarında sayın başkanların uygunluk durumuna göre yeniden görüşmek istiyoruz." dedi.

- "Zamanla daha fazla başarılara imza atacağız"

Beyzbol ve Softbol Federasyonu'na 2005 yılında Amerikan Futbolu ve Ragbi de eklenmiş, federasyonun adı 2007 yılında Türkiye Beyzbol, Softbol, Korumalı Futbol ve Ragbi Federasyonu olarak değiştirilmiştir.

Türkiye Beyzbol, Softbol, Korumalı Futbol ve Ragbi Federasyonu Başkanı Şahin Kömürcü, 2008'de federasyon başkanı olduğunda ragbide amatörce denemeler olduğunu daha sonra ragbi ligini kurduklarını, halen erkeklerde iki ligde mücadelenin devam ettiğini söyledi.

Kadınlarda Türkiye Şampiyonası düzenlediklerini, bunun ardından da milli takımı oluşturduklarını kaydeden Kömürcü, şöyle konuştu:

"Ragbi ülkemizde ciddi anlamda gelişmekte. Milli takım kurulmasının ardından 2 yıl sonra namağlup olarak bir üst gruba çıktı, halen bir üst grupta ortalarda kalma mücadelesi veriyor. Hem erkeklerde hem de bayanlarda katıldığımız sevens turnuvalarında iyi dereceler alıyoruz."

Kömürcü, başarının bütçe ile orantılı olduğunu belirterek, federasyon bünyesindeki 4 branşa eşit mesafede olmaya çalıştıkları için bütçenin altından kalkamadıklarını söyledi.

Ragbinin Türk insanı yapısına uygun olduğunu kaydeden Kömürcü, "Bizler ve sporcu arkadaşlarımız elinden geleni yapar ve insanlarımız bu sporu tanıyıp severse daha çok gelişecek ve daha fazla başarılara imza atacağız diye düşünüyorum." dedi.

Kömürcü, ragbide Türkiye Üniversite Sporları Federasyonu bünyesinde 2 ligin bulunduğunu ve bu liglere destek verdiklerini belirterek, "Seneye Ünilig'deki maçları tamamen biz yapacağız. Üniversitelerde ragbiye çok ilgi var ve bu ilgi artış gösteriyor. Milli takımımızın çoğunluğu yurt dışındaki Türklerden oluşuyor. Bu sayının dörtte üçünün Türkiye'den olması için uğraşıyoruz." diye konuştu.

Ragbide şu anda erkeklerde 1. Lig ve Bölgesel Lig'de takımlar mücadele ediyor. Normalde 8 takımla oynanması gereken Erkekler 1. Lig, bu sezon 4 takımla oynanırken İzmir'de yapılan finalde İstanbul Ottomans'ı 20-0 yenen ODTÜ, şampiyonluğa ulaştı.

Kadınlarda Türkiye Şampiyonası'nın ardından milli takım seçilirken, ragbide Türkiye Üniversite Sporları Federasyonu bünyesinde de 2 lig yer alıyor.

- Takımlar 15 kişiden oluşuyor

Ragbide amaç, iki takım arasındaki top mücadelesi ile topu rakibin geçiş çizgisinden geçirip sayı yapmaktır.

Ragbi 15'er kişilik 2 takımla 40'ar dakikadan 2 devre halinde oynanan, 3 hakemin idare ettiği, yüksek oranda güç ve kondisyona dayalı bir açık hava sporudur. Devre arası 10 dakikadır. Ragbi topu rahat kavranabilmesi için oval biçimdedir. Dikişli ya da yapıştırma olabilir.

Ragbi 100x66-70 metre dikdörtgen bir sahada oynanır. Sahanın boyu 100 metreden, eni 70 metreden fazla olamaz. Sahada taç, orta saha, on metre geçiş, oyun dışı alan, beş metre girilmez ve yirmi iki metre çizgisi bulunur. Her iki takım oyun esnasında geçiş çizgisi, oyun dışı alan çizgisi ve taç çizgisinin belirlediği gol bölgesini korumaya çalışır.

Ragbide kale ve çizgilerin özellikleri şöyle:

Kale: Oyunun en önemli kısımlarındandır. Penaltı ve şutlar buraya atılır.

Orta saha çizgisi: Sahayı ikiye böler.

5 metre çizgisi: Oyuncular çizgi atışı sırasında bu çizgi önünde yan yana geçerler.

10 metre çizgisi: Hücum takımının amacı topun bu çizgiyi geçmesini sağlamaktır. Savunma takımı ise rakip oyuncunun ayak vuruşu sırasında bu çizginin arkasında kalmalıdır.

Taç çizgisi: Sporcu bu çizginin dışına çıkarsa oyun dışı kalır.

22 metre çizgisi: Rakibin vuruşu yakalandığı takdirde bu çizgilerin içinde serbest vuruş kullanılabilir.

Gol bölgesi: Top oyuncu tarafından elle taşınarak, çizgiyi geçip yere konmasıyla gol niteliği kazanır.

- Ragbinin kuralları

Ragbide puanlama 4 şekilde oluyor.

Geçiş (Try):

Oval ragbi topunun rakibin skor çizgisinin ötesine taşınmasına geçiş (try) adı verilir ve 5 puan değerindedir.

Ek Sayı Vuruşu (Conversion):

Geçiş olduktan sonra yine geçişi yapan takıma "Conversion" denilen, kaleye ayakla ek sayı vuruşu hakkı tanınır. Bu sayı 2 puan değerindedir. Yani bir geçiş değerlendirilebilirse 7 puan getirir.

Şut (Drop Kick):

Oyun içerisinde öncelikle topun yere değmesi koşuluyla kaleye ayakla şut atılabilir. Kale direklerinin arasından geçerse 3 puan getirir. Buna "Drop Kick" adı verilir.

Penaltı:

Kazanılan penaltıdan sonra kaleye yine ayakla şut atma şeklinde olur. Bu da 3 puan getirir.

- Pozisyonlar

Ragbide her takım forvetler ve bekler diye ikiye ayrılır.

Forvetler, fiziki açıdan daha güçlüdür ve topa en yakın oynayan oyunculardır. Bir takımda 8 adet forvet vardır.

Bekler ise forvetlerin kazandıkları topları, boş alanları kullanıp skor bölgesine taşıyan oyunculardır. Bir takımda 7 adet bek vardır. Takımlarda belli pozisyondaki oyuncular o pozisyona ait sırt numarasını kullanmak zorundadır.

- Paslaşma

Ragbinin en belirgin kurallarından biri, el ile pasın sadece geriye doğru verilmesidir. Ancak ayakla verilen paslar ileriye doğru atılır. Fakat ayak paslarını da geriden gelen oyuncu alabilir. Bu özelliğiyle ragbi diğer branşlardan açıkça ayrışır. Bunda amaç tüm oyuncuları daima oyunun içinde tutmak ve rahat skor üretiminin önüne geçmektir.

- Kenetlenme (Scrum)

Geriye pas verilmesi kuralının ihlali halinde ya da topun yere düşüp ilerlemesi halinde ofsayt kararı verilir ve "scrum" denen kenetlenme gerçekleşir.

Kenetlenme, takımdaki forvetlerin rakip forvetlerle kenetlenip birbirini itmeye çalışması ve ortaya atılan topu kapma mücadelesidir.

- Çizgi Atışı (Line Out)

Topun yanlardan oyun sahasının dışına çıkması halinde "Line Out" denilen çizgi atışı yapılır. İki takımın oyuncuları yan yana dizilip, bir oyuncuyu havaya kaldırırlar bu oyuncularda ortaya atılan topu kapmaya çalışırlar. Burada atıcının topu tam ortaya atması çok önemlidir. Aksi halde atış tekrarlanır ya da penaltı verilebilir. Atışı yapan takım topu hangi oyuncuya atacağını bazı şifreli mesajlarla belirtir. Bu rakam ya da lakap olabilir.

- Penaltılar

Ragbi oyun karakteri itibarıyla çok sık penaltı kararının verildiği bir spordur. Rakibine vurmak, çelme takmak, boyun ve yukarısına müdahalede bulunmak penaltıya yol açan hareketlerdir. Bir oyuncunun yere düşmüşken topla oynaması ve topu saklaması yine penaltı kararı doğurur. Topsuz oyuncuya müdahale de penaltı kararı getiren hareketlerden biridir. Hakemler penaltının niteliğine bağlı olarak sarı ya da kırmızı kart gösterebilirler.

Ragbide penaltı kullanma dört şekilde olur:

1- Kaleye ayakla şut atma ile

2- Punt-serbest vuruş (topa ayakla vurmak suretiyle, rakip kaleye yakın bir yerden taça çıkarma) ile

3- Paslaşarak penaltının olduğu yerden oyuna başlama ile

4- Kenetlenme ile

- Yerde yığın ve ayakta yığın (Ruck ve Maul)

Ragbide yere düşen her oyuncunun topu elinden bırakma zorunluluğu vardır. Bu kural yerde yığında da geçerlidir. Aksi halde hakem penaltı kararı verir. Oyun içerisinde topu kapmak için sık sık yığılmalar meydana gelir. Bunların ayakta olanına "Maul", yerde olanına "Ruck" denir. Bu yığılmalarda topu kullanan oyuncunun takım arkadaşları tarafından korunması ve topu kapmak isteyen rakip takım oyuncularının engellenmesi esastır.

- İndirme (Tackle)

Ragbide oyuncuyu durdurma ve topu kapma amacı ile yapılan müdahalelere indirme "Tackle" denir. İndirme sadece boyundan aşağıya yapılabilir. Amaç rakibi tutup yere indirmek veya etkisiz hale getirmektir. İndirme sırasında çelme takmak, yumruk atmak, itmek gibi hareketler yasaktır.

- Ekipmanlar

Oyuncular temelde ragbi topu, kalın ve sağlam kumaştan yapılmış forma ve krampon dışında hiçbir şeye gereksinim duymaz. İsteğe bağlı olarak, dişlik, başlık ve gövde koruyucusu kullanılabilir. Bu koruma ekipmanları ince, hafif ve abartısızdır.

- Demircan: "Ragbide kuvvetin kontrolü önemli"

Ragbide 2015-2016 sezonu şampiyonu Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nin (ODTÜ) antrenörü İbrahim Demircan, AA muhabirine yaptığı açıklamada ragbide rakibe saygının esas olduğunu belirterek, "Rakip sakatlandığından yerden kaldırmak sertliği oyun sonuna kadar sürdürmek ve aynı zamanda centilmen olmak hem yürek hem de karakter ister." dedi.

Ragbinin kendisi için saha içinde disiplin ve saygıdan, saha dışındaysa eğlence ve arkadaşlık bağı olduğunu dile getiren Demircan, "Ragbi, her kuvvetli insanın yapabileceği bir spor değil. Kuvvettin kontrolü önemli." ifadelerini kullandı.

ODTÜ Ragbi Takımı Kaptanı Dinçhan Kilercioğlu, ragbiye arkadaşlarının 10 yıl önce "değişik bir spor var" diyerek davet etmeleri üzerine başladığını söyledi.

Ragbinin farklı bir kültürü olduğunu anlatan Kilercioğlu, "Diğer sporlardan ayıran en önemli özelliği rakibe saygı. Sert olmakla birlikte bir o kadar da naifliği barındıran bir spor. Maçtan sonra karşı takımla yemeğe sonra da eğlenmeye gideriz. Bu bir ragbi kültürü, Türkiye'de her takım maçtan sonra bunu yapar. Ragbi benim için tek kelimeyle dayanıklılık demek." değerlendirmesinde bulundu.

- Alperen Kademli: "Her şey ragbiye hizmet etmeye başladı"

Hacettepe Üniversitesi Ragbi Takımı Kaptanı Alperen Kademli'nin ise ragbi denilince aklına takım olmanın geldiğini ifade etti.

Badminton, futbol, hentbol, voleybol, tenis ve kick boks gibi sporlarla ilgilendiğini, 4 yıldır da ragbi oynadığını dile getiren Kademli, "O zamanlar badminton oynuyordum ara vermek durumunda kaldım. Kondisyonum düşmesin diye ragbiye başladım. Sonra her şey ragbi oldu. Yaptığım her şey ragbiye hizmet etmeye başladı." şeklinde konuştu.

Ragbinin bir kontak sporu olması nedeniyle sahadakilerin birbirine destek vermesi gerektiğini dile getiren Kademli, şunları söyledi:

"Ragbi kenetlenme... Kendi için olmasa bile takım arkadaşları için yapıyor olması ragbiyi diğer sporlardan ayırıyor. Amirekan futbolundan bahsedilmeden ragbinin konuşulamıyor olması bence Hollywood efektinden kaynaklanıyor. Filimlerde Amerikan futbolu unsuruyla çok fazla karşılaşıyoruz. Bu da insanların ilgisini çekiyor. Ragbi filmi ise çok az. Ragbiyi tanıtmaya çalışıyoruz."

- Tolga Özgün: "Sertliği hem alan hem de uygulayan olmak istiyorsunuz"

Ragbi sporcusu da olan hakem Tolga Özgün, kendisi için ragbinin "mücadele" olduğunu dile getiren Özgün, "Ragbi maçı izlediğinizde mücadeleyi, bunun içinde sporcuların kendilerini kaybedişini görebilirsiniz." dedi.

Ragbide hakem kararlarına itiraz edilmediğini kaydeden Tolga Özgün, şunları kaydetti:

"Centilmen sporu olduğu için oyuncular bize yardımcı oluyor. Hakemlik bu nedenle evet kolay ama karmaşık kuralları olduğu için de bir anlamda zor. Oynamak çok daha kolay. Sert ama oyuncuysanız sertliği istiyorsunuz hem alan hem de o sertliği uygulayan tarafta olmak istiyorsunuz. Hakem olarak en önemlisi ragbinin oynanabilirliğini sağlamak. Çarpışma anlarını temiz geçirmeniz ragbinin akıcılığını sağlamanız gerekiyor."