"Sinema tarihine ışık tutabilmeyi umuyoruz"

ANKARA (AA) - AYŞE BÜŞRA ERKEÇ - Ankara Sinema Derneği tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığının katkılarıyla düzenlenen Gezici Festival, 25 Kasım'da Ankara'da sinemaseverlerle buluşacak.

Festivalin küratörü Elif Rongen Kaynakçı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Avrupa ülkelerinin arşivinden elde edilen yapımlarla, 1912-1926 arası filmlerle sinema tarihine ışık tutmak istediklerini söyledi.

Hollanda'da yaşayan Kaynakçı, üç Avrupa ülkesinin arşivinden elde edilen filmlerin programda yer aldığının altını çizerek, "Genellikle bütün sunumlarımızı İmparatorluğun başkenti İstanbul ile başlatıp bitiriyoruz. Geçen yıllarda olduğu gibi imparatorluğun daha uzak noktalarına da uğranıyor." dedi.

Kudüs veya Balkanlar'a kadar uzanan farklı ülke filmlerinin de izleyiciye sunulacağını kaydeden Kaynakçı, "Yugoslavya'dan Görüntüler filmi yeni restorasyonlarımız arasında yer alıyor. 1926'da Fransızların yaptığı bu film, o dönemin tekniğiyle renklendirilmiş olarak, 2013'te arşivimize geldi. Biz de filmin dijital restorasyonunu yaparak yeniden göstermeye başladık." diye konuştu.

Elif Rongen Kaynakçı, 1 Aralık'ta sona erecek Ankara programında iki film olacağını aktararak, şu bilgileri verdi:

"İlk filmimiz Çanakkale hakkında olan ve Brüksel arşivinde bulunan 'Haber' filmi. Bu film önce İstanbul'da (Anadolu) Kavaklar'da başlıyor. Sonra Çanakkale Boğazı'ndaki durumu gösteriyor. Tarihlendirmesi kesinleşmemiş bir film yani savaşın akıbeti tam belli olmadan yapılmış olabilir. Diğer film ise Alman ordusunun 1917'de çektiği, Kayzer Wilhelm'in Türkiye ziyaretini gösteriyor. Yarım saat süren bu filmde kayzeri Sirkeci garında padişah karşılıyor. İstanbul geziliyor ve daha sonra gemiyle Arıburnu'na gidiliyor. Bir başka sürprizimiz de İzmir ve Efes antik şehrini gösteren film. Bu film de senelerce EYE Filmmuseum arşivinde olmasına rağmen, Fas görüntüleri olarak yanlış tanımlandığı için kimsenin bu görüntülerden haberi olmamış."

- "Veritabanlarında "Osmanlı" diye bir arama terimi yoktu"

Gezici Festival'de yer alan filmlerin bulunduğu şekliyle değiştirilmeden gösterildiğini dile getiren Kaynakçı, filmlerin o zaman nasıl gösterildiklerini anlamaya çalıştıklarını ifade etti.

Küratör Kaynakçı, günümüzde arşiv görüntülerinin belgeselciler tarafından yeniden kurgulanarak bir anlatının parçası haline getirildiğini vurgulayarak, şöyle devam etti:

"Hareketli görüntüler gerçekten çok zengin tarihi kaynaklar oluşturuyor. Bu filmlerde sadece meşhur kişileri değil günlük sokak hayatının, mesela şerbet satan adamın, uçuşan kuşların ve sokak hayvanlarının tesadüfen de olsa film karesine girdiğini görüyoruz. Böylece filmlerden bildik tarih anlatısına sığmayan çok farklı şeyler öğrenebiliriz. Filmleri saklandıkları yerlerden bulup çıkarmak istiyoruz. Türk sessiz sinema tarihi, neredeyse tamamen kayıp filmlerden oluşuyor. Biz gerek bu filmleri, gerekse yapıldığından dahi haberdar olmadığımız filmleri bulup ortaya çıkararak, sinema tarihinin bu bölümüne biraz daha ışık tutabilmeyi umuyoruz."

İzleyiciye sinema şöleni tadında özel filmler sunulacağını kaydeden Kaynakçı, "Gösterimleri yapmaya 2014 senesinin temmuz ayında başladık. Ancak bundan seneler önce yaptığımız arşiv calışmalarında, Avrupa'daki kültür mirası kurumlarında bulunan, Osmanlı kültür ve tarihine dair birçok unsurla karşılaşıyorduk." dedi.

Kaynakçı, Avrupa'daki bazı arşivlerde "Osmanlı"nın bilinmediğine dikkati çekerek, şunları söyledi:

"1. Dünya Savaşı projeleri sırasında 1912 Balkan Savaşı görüntülerinin Batı Avrupa arşivlerinde eksik veya yanlış kataloglandığına tanık olduk. Bunun yanı sıra arşivlerde çalışanlara yabancı gelen bir çok özelliklerinden dolayı filmler hatalı tarihlendirilmiş ve yanlış tarif edilmişti. Örneğin Gürcü askerleri, Rus askerleri olarak kayda geçmiş. Hatta bu sene göstereceğimiz İzmir ve Efes görüntüleri de Fas zannedilerek kataloglara girilmişti. Biz aktif olarak bu tür görüntülere ulaşıp yanlışları düzeltmeye, tarihlendirmeleri netleştirmeye çalışıyoruz. Bazı arşivlere 'Osmanlı ile ilgili filmleriniz var mı?' dediğimizde, hemen hayır cevabı verdiler. Nitekim veritabanlarında "Osmanlı" diye bir arama terimi de yoktu. Oysa biz farklı açılardan yaklaşıp baktığımızda aslında ellerinde bu görüntülerin olduğunu saptadık. 1926 yapımı "İstanbul ve Çeşmeleri" filmi de Türkiye'ye gelecek filmler arasında."

Bu yıl 22.si düzenlenecek festival, Hollanda Büyükelçiliğinin katkıları ve EYE Film Enstitüsü iş birliğiyle gerçekleştirilecek.

Gezici Festival, 2-4 Aralık'ta Eskişehir'de, 5-7 Aralık'ta ise Kastamonu'da izleyiciyle buluşacak.