Zimmermann: Çifte vatandaşlıktaki eşitsizliğin haklı bir sebebi olamaz

Potsdam Üniversitesi öğretim görevlisi Prof. Dr. Andreas Zimmermann, yeni Alman Vatandaşlık Yasa Tasarısı'nı inceledi ve tasarının Federal Anayasa ile Avrupa Birliği Hukuku'na aykırı olduğu kararına vardı. Eşitlik ilkesinin zedelendiğini belirten ve “Yasalar ya herkese uygulanır ya da kimseye uygulanmaz” diyen Prof. Dr. Zimmermann, “Yasa koyucunun şartları belli ülke vatandaşlarından muaf tutması kabul edilemez. Bu tasarı yasalaşırsa hiç Almanya'da yaşamayanlar ve Almanca bilmeyenler çifte vatandaş olabilecek.” dedi.

2000 yılında yürürlüğe giren ve ülkede ikamet eden göçmen ailelere mensup gençlere belli bir süre çifte vatandaş olma hakkını tanıyan ancak gençleri 23 yaşına gelince iki vatandaşlıktan birini seçmeye zorlayan Option Modeli yeni Alman Vatandaşlık Yasa Tasarısı yeniden ülke gündemine oturmaya hazırlanıyor. CDU/CSU ile SPD'den oluşan koalisyon hükümetinin hazırladığı yeni yasa tasarısı Federal Parlamento İçişleri Komisyonu'nda görüşülüyor. Bu görüşmeden önce Almanya Türk Toplumu (TGD) ile “Fair İnternational e.V.” adlı ırkçılıkla mücadele derneğinin talebi üzerine Vatandaşlık Yasa Tasarısı hukuksal açıdan mercek altına alındı ve bir bilirkişi raporu hazırlandı.

Potsdam Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Andreas Zimmermann tarafından mercek altına alınan tasarı, Federal Anayasa Hukuku ve AB Hukuku bağlamında ortaya çıkabilecek sorunlara dair kıyaslamalı olarak incelendi. Ortaya çıkan sonuçlar önce Köln'de Fair İnternational daha sonra da Berlin'de TGD tarafından düzenlenen birer basın toplantısıyla kamuoyuna duyuruldu.

Berlin'de düzenlenen toplantıda Prof. Dr. Andreas Zimmermann konuşmasına, “Hazırlanan yasa tasarısında üç adım ileri, iki adım geri atılıyor” diyerek başladı. “Üç adım ileri” değerlendirmesiyle AB ve AB üyesi olmayan İsviçre vatandaşlarının çocukları ile Almanya'da yıllardır ikamet eden göçmenlerin Almanya'da doğan çocuklarına belli koşullarda çifte vatandaş olma hakkının tanınmasını kasteden Zimmermann, “İki adım geri” nitelemesiyle de Almanya'da doğan göçmen ailelere mensup çocuklar için öngörülen yeni düzenlemenin içerdiği sorunları kastettiğini belirtti. Zimmerman, tasarının hem Federal Anayasa hem de AB Hukuku'yla çeliştiğine dikkat çekerek eşitlik ilkesinin zedelendiğini vurguladı ve “Bu eşitsizliğin haklı bir sebebi olamaz.” yorumunda bulundu.

Prof. Dr. Zimmermann tasarıya göre Alman vatandaşlığını doğumla elde eden gençlerin 23 yaşına gelince iki vatandaşlık arasında tercih yapmak zorunda bırakıldıklarını, ancak anne babasından biri Alman vatandaşlığına geçmiş olan göçmen ailelere mensup çocukların böyle bir tercih zorunluluğundan muaf tutulduklarını, bunun da eşitlik ilkesi açısından sorun oluşturduğunu söyledi. AB vatandaşları ile İsviçre vatandaşlarının çocukları doğumla ömür boyu çifte vatandaş olma hakkına kavuşup Opsiyon Modeli'nin dışında tutulurken, yine AB ülkesi olmayan Lichtenstein ve Norveçlilerin çocuklarının opsiyon uygulamasına tabi tutulduğuna dikkat çeken ve bunu “anlaşılmaz bir durum” olarak değerlendiren Zimmermann, tasarının AB'nin serbest dolaşım yasasına aykırı olduğunu da anlattı ve doğumla Alman vatandaşı olan bir çocuğun 8 yaşına gelmeden önce bir başka AB ülkesine gitmesi durumunda opsiyon uygulamasına tabi tutulacağını belirtti. Zimmermann, saptadığı verileri somut örneklerle de anlatarak konunun daha iyi anlaşılmasını sağladı.

TÜRK AİLENİN ÇOCUĞUYLA İSVİÇRELİ AİLENİN ÇOCUĞU EŞİT DEĞİL

1.ÖRNEK: Bir Türk ailenin çocuğu doğumla çifte vatandaşlık hakkını elde ediyor ama aile günün birinde çocuklarının Fransız okuluna gitmesini doğru buluyorlar ve ikamet ettikleri Kiel'den Strasbourg'a taşınıyorlar. Bunu yaparken de çocuğun Alman vatandaşı olarak sahip olduğu AB sınırları içinde geçerli olan serbest dolaşım hakkından yararlanıyorlar. Çocuk 23 yaşına gelince Alman vatandaşlığını kaybediyor. Neden? Almanya'da 8 yıl ikamet etmediği veya 6 yıl okula gitmediği için! Bu durumda Alman vatandaşlığını kaybeden genç sadece Türk vatandaşı kimliğiyle AB kapsamında geçerli serbest dolaşım hakkından da yararlanamıyor ve dolayısıyla Fransa ile de sorunlar yaşayabiliyor. Öte yandan bir İsviçre vatandaşının çocuğu doğduğu andan itibaren sadece bir gün dahi Almanya'da ikamet etmiş olsa, Alman vatandaşlığı ömür boyu baki kalıyor. Bu Türk çocukları için geçerli olmuyor.

VATANDAŞLIĞIN GERİ ALINMASI ANAYASAYA AYKIRI

2. ÖRNEK: Bir Türk ailenin Almanya'da doğmuş çocuğu 8 yıl bu ülkede ikamet etmeden örneğin Ankara'da yaşamaya başlıyor. Bu çocuk doğumla birlikte 23 yaşına kadar hem Türk hem Alman vatandaşı hakkına sahip olduğu için yasa gereği iki vatandaşlık arasında seçme yapması gerektiği kendisine yazılı olarak bildirilmek zorunda ama elde adres olmadığı için yasanın gereği uygulanamıyor. Federal Anayasa'nın 16. maddesi, bir Alman vatandaşının iradesinden bağımsız veya iradesine aykırı olarak vatandaşlığının geri alınmasını yasaklıyor. Doğum yeri nedeniyle Alman vatandaşı olan bir çifte vatandaş, ülke dışında ikamet etmekte ise anayasanın öngördüğü şekilde seçim yapma zorunluğu ve bunun sonuçları hakkında bilgilendirilmediği için vatandaşlığın geri alınması anayasaya aykırılık içeriyor.

ALMANYA DOĞUMLU TÜRK'ÜN TÜRKİYE DOĞUMLU ÇOCUĞU DAHA İMTİYAZLI

3.ÖRNEK: Ailesi otuz yıldır Almanya'da yaşayan bir Türk çocuk, doğumla birlikte Alman vatandaşlığını da elde ediyor ama 8 yıl bu ülkede oturmadan Türkiye'ye gidiyor. Bu genç iki vatandaşlık arasında tercih yapma zorunluluğu gündeme gelmeden, yani 22 yaşını doldurmadan evlenip bir çocuk sahibi oluyor. Bu kişinin Türkiye'de doğan çocuğu, doğduğu anda babası henüz Alman vatandaşlığından çıkarılmadığı için ömür boyu çifte vatandaş oluyor ancak baba konumundaki genç adam Almanya'da 8 yıl ikamet etmediği veya 6 yıl okula gitmediği için Alman vatandaşlığından çıkarılıyor. Baba Alman toplumuna uyum sağlamış biri olarak görülmüyor ancak onun Türkiye'de doğmuş çocuğu ömür boyu Alman vatandaşı oluyor.

KAN BAĞI ÜZERİNDEN ÇİFTE VATANDAŞLIK HAKKI ANAYASAYA AYKIRI

4.ÖRNEK: Bir Alman erkeği Tayland'a tatile gidiyor ve orada Taylandlı bir kadın ile kısa süreli ilişkiye giriyor. Kadın hamile kalıyor. Çocuğu doğuruyor ve bu çocuk hiç Almanya'da bulunmadığı halde sadece babası Alman olduğu için otomatikman Alman vatandaşı sayılıyor, annesinden dolayı da Tayland vatandaşlığına sahip oluyor. Almanya ile bağı olmamasına rağmen bu çocuk iki vatandaşlık arasında bir seçim yapmayacak. Buna karşılık en az sekiz yıl Almanya'da yaşamış annesi ve babasıyla herhangi bir nedenden ötürü Fransa'ya göç etmiş 7 yaşındaki Türk çocuğu çifte vatandaş olma hakkından yoksun bırakılıyor. Neden? Çünkü Tayland örneğinde vatandaşlık hakkı kan bağı üzerinden elde ediliyor ve Federal Anayasa'nın 3.paragrafı kan bağı üzerinden dışlanmaları yasakladığı gibi aynı konularda eşit muamele yapılmasını öngörüyor.

DAVA AÇANLARA MADDİ VE HUKUKİ DESTEK VERİLECEK

TGD Eş Genel Başkanı Safter Çınar tasarının yasallaşması durumunda mağdurların açacağı davalarda hem maddi hem de hukuksal destek vereceklerini açıkladı. Tasarının yasallaşması halinde pratikte tuhaf uygulamaların ortaya çıkacağına işaret eden Çınar, "Bu yasanın ne başı ne sonu tutmuyor. Bunun arkasında belirli bir politik ideoloji yatıyor. İnsanlarımız da böyle algılıyor. Bu yasa Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının çifte vatandaşlığını önlemek için düşünülmüş gibi.” dedi. Eşbaşkan Çınar, tüm koşulların kaldırılıp herkese çifte vatandaşlık hakkı tanınmasını da bir kez daha talep etti.

YENİ TASARIDA SEÇME ZORUNLULUĞU YOK ANCAK…

Hükümet ortakları CDU/CSU ile SPD tarafından hazırlanan yeni Opsiyon Modeli Yasa Tasarısı belli koşulları yerine getiren göçmen (Türk) ailelere mensup gençlere çifte vatandaşlık hakkını getiriyor. Bu haktan yararlanabilmek için bu gençlerin ya 8 yıl Almanya'da yaşamış olmaları, ya 6 yıl okula gitmiş bulunmaları ya da bir okul veya bir meslek diplomasına sahip olmaları gerekiyor. Bu koşulları yerine getirenler ömürleri boyunca hem Türk hem Alman vatandaşı olarak kalma hakkını elde ediyorlar. Gençler, çifte vatandaş oluyorlar ancak yeni tasarı uygulamada bir dizi sorunu ve haksızlığı beraberinde getiriyor. CİHAN