Türkiye’de iş kazalarına en çok Zonguldak bölgesi kurban vermiş

Türkiye’de en çok ölümlü iş kazalarının başında kömür madenleri geliyor. 3 Mart 1992 yılındaki Kozlu grizu faciasından sonra 13 Mayıs 2014’te ülkeyi yasa boğan Soma faciası, tarihe derin ve acı bir iz bıraktı. Ancak Zonguldak maden...

01 Temmuz 2014 12:23 Son Güncelleme: 20 Ocak 2020 21:40

Türkiye’de en çok ölümlü iş kazalarının başında kömür madenleri geliyor. 3 Mart 1992 yılındaki Kozlu grizu faciasından sonra 13 Mayıs 2014’te ülkeyi yasa boğan Soma faciası, tarihe derin ve acı bir iz bıraktı. Ancak Zonguldak maden havzasında ölenlerin sayısı, bir ülkenin savaşta ölen askerlerinden fazla. Kurum bünyesinde iş kazasında ölen kayıtlı işçi sayısı 4 bin 500. Üstelik özel maden ocakları ve bölgedeki ruhsatsız ocaklarda ölen işçiler bu sayıya dahil değil. İş kazalarının başında yeterli iş güvenliği ve eğitimi bilincinin oluşturulamaması, denetimlerin yetersizliği ve son 10 yılda ülke geneline yayılan taşeron uygulamasının ‘düşük maliyetle kömür çıkartıp yüksek kâr elde etme hırsı’ geliyor.

Türkiye’de en çok Zonguldak iş kazasına işçisini kurban vermiş. Zonguldak ve Ereğli ile Bartın, Karabük ve Kastamonu illerini kapsayan Havza-i Fahmiye(Taşkömürü Maden Havzası)nda bugüne kadar kayıtlı ölenlerin sayısı 4 bin 500.

Türkiye Taşkömürü Kurumu(TTK) ve Genel Maden İşçileri Sendikası’nın(GMİS) taşkömürü havzasındaki işyerlerinde kaza sonucu yaşamını yitiren işçiler anısına kent merkezine yaptırdığı “Zonguldak Havzası Maden Şehitleri Anıtı”, 25 Mayıs 2003'te Başbakan Erdoğan'ın katıldığı törenle açıldı. 1875'ten günümüze kadar havzada şehit olan yaklaşık 4 bin 500 madencinin adı, doğum yeri ve ölüm tarihi ile yeri pirinç levhaların üzerinde yazıyor. Vatandaşlar zaman zaman anıta uğrayıp ölenler için Fatiha okuyor.

Havzadaki ilk iş kazası ölüm kaydına 1875 yılında Ahmet Ali Ağa ismi gözüküyor. Peşinden Cumhuriyet’in ilanından 20 yıl önce 1903 yılında Kozlu’dan Emin, Ereğli’den Hasan Kazmacı, Tercan Armutçuk ocağından Hasan bin Ali isimli işçilerin kaydına rastlanıyor. Türkiye’nin dört bir tarafından ekmek parası için madenlere giren işçilerin isimleri göze çarpıyor.

3 Mart 1992'deki Kozlu maden ocağında ölen 263 işçi ve 17 Mayıs 2010'da Karadon maden ocağında ölen 30 işçi ile ocaklarda çalışırken iş kazalarında ölen Çin, Alman, Rus, İtalyan, Rum ve Ermeni oldukları tahmin edilen 9 yabancı işçi, mühendis ve teknisyenin adları yer alıyor. Çinli Youn Xin Jion Karadon maden ocağında yaşamını yitirmiş. Ayrıca, Yorkioğlu Vasili, Agop Karaysan gibi yabancı işçi isimleri bulunuyor.

SGK VERİLERİ ÇARPICI

SGK verilerine göre 2002 – 2012 arası iş kazalarında 12 bin 154 kişi hayatını kaybetti. Kazaların en çok yaşandığı iş kolu ise 8 bin 828 ile kömür ve linyit çıkartılması. Ardından 7 bin 45 ile fabrika metal ürünleri ve 5 bin 127 ile tekstil ürünleri imalatı ilk 3’te yer alıyor. Ayrıca TÜİK verilerine göre 2007 – 2013 arasındaki iş kazası oranlarının artış gösterdiği tek sektör madencilik ve taş ocakçılığı.

Sadece 1983 - 2013 yılları arasında meydana gelen 19 maden kazasında 655 işçi hayatını kaybetti.

ÖZEL MADEN ŞİRKETLERİ SOMA FACİASINDAN SONRA ÖZEL BİRİM OLUŞTURMAYA BAŞLADI

Soma’daki facia Türkiye’nin en büyük maden rezervine sahip kenti Zonguldak havzasında faaliyet gösteren özel maden işletmelerinin de kendi bünyesinde Tahlisiye(Kurtarma) İstasyonu kurmak için TTK Merkez Tahlisiyse İstasyonu’na başvurduğu ortaya çıktı.

Maden işletmeleri kendi bünyesinde arama kurtarma alanında profesyonel bir ekip kurmak amacıyla Türkiye’de Merkez Tahlisiye İstasyonu’na sahip Türkiye Taşkömürü Kurumu(TTK) Merkez Tahlisiye İstasyonu’na başvuruyor. 1938'ten bu yana TTK İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığına bağlı Merkez Tahlisiye İstasyonu olarak müesseselerde 600 kişilik ekiple çalışmalarını devam ettiriyor. TTK yetkilileri şu ana kadar 10 işletmenin başvuru yaptığını kaydetti.

Konuyla ilgili bilgi veren TTK İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanı Mesut Öztürk, “Bize başvuranlara eğitim veriyoruz. Ancak ekip ve ekipmanıyla kendi bünyesinde istasyon kuran veya bir firmayla ortak kurtarma birimi oluşturmuş olan maden şirketlerine eğitim veriyoruz. Çünkü gerekli donanım ve ekip oluşturmadıktan sonra eğitim vermenin bir anlamı olmaz. Firmaların en az 10 kişilik bir ekibi bünyesinde barındırması lazım.” dedi.

Şu an ülke genelinde 100 firmaya bu eğitimi verdiklerini hatırlatan Öztürk, “Talepler oluyor. İstasyon kurmak isteyenlere uygun hizmet veriyoruz. Eski tüzüğümüzde bu tür güvenlik istasyonu kurmak zorunluydu. Eski hükümler emrediciydi. Eğer bir firma maden ocağı açıyorsa bu tür iş güvenliği birimi oluşturmadan bunu açamıyordu.” diye konuştu.

Türkiye'de şimdiye kadar yaşanan bazı maden ocağı kazaları şöyle:

7 Mart 1983: Armutçuk'ta grizu patlaması (103 ölü).

10 Nisan 1983: Kozlu'da grizu patlaması (10 ölü).

31 Ocak 1987: Kozlu'da göçük (8 ölü).

31 Ocak 1990: Bartın'ın Amasra ilçesinde grizu patlaması (5 ölü).

7 Şubat 1990: Amasya Yeni Çeltik'te grizu patlaması (68 ölü).

3 Mart 1992: Kozlu'da grizu patlaması (263 ölü).

26 Mart 1995: Yozgat'ın Sorgun ilçesinde grizu patlaması (37 ölü).

22 Kasım 2003: Karaman'ın Ermenek ilçesinde grizu patlaması (10 ölü).

8 Eylül 2004: Kastamonu'nun Küre ilçesinde yangın (19 ölü).

2 Haziran 2006: Balıkesir'in Dursunbey ilçesinde grizu patlaması (17 ölü).

10 Aralık 2009: Bursa'nın Mustafakemalpaşa ilçesinde grizu patlaması (19 ölü).