‘Türkiye’de 15 dil yok olmaya yüz tutmuş, bunlar koruma altına alınmalı’

Zirve Üniversitesi, İletişim Fakültesi Radyo Televizyon Sinema Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ergün Koca, Türkiye’de yok olmaya yüz tutmuş 15 dilin olduğunu belirterek, bu dillerle ilgili gerekli yaşatma çalışmalarının yapılması gerektiğini kaydetti.

Dil biliminde bir dilin ne derece tehlike altında olduğunu gösteren bazı ölçütlerin var olduğunu ifade eden Koca, “Dilin kuşaktan kuşağa aktarılması, dili konuşan kişi sayısı, toplumun bireylerinin kendi dillerine yönelik tutumları, dilin kullanım alanlarındaki değişiklik, devletlerin ve kurumların tutum ve politikaları, dilin öğrenilmesi ve o dilde okuma yazma öğrenilmesi için gerekli materyallerin varlığı bir dilin ne denli öneme sahip olduğunu ortaya koymaktadır.” diye konuştu.

Koca, UNESCO tarafından 2010 yılında güncel verilerle 'Tehlike Altındaki Diller Atlası' başlıklı bir araştırma yayınlandığını ve dünyada halen varolan yüzlerce dilin yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu dile getirdi. Dünyadaki 6 bin 700’den fazla dilin 2 bin 400’ünün yok olma tehdidi altında olduğunu, Türkiye’den 15 dilin de listede yer aldığını söyleyen Koca, bu dilleri şöyle sıraladı: “Son derece tehlikede olan diller; Hertevin. Araştırmaya göre Siirt kökenli, Kuzeydoğu Arami dillerinden olmasına karşın diğerlerinden oldukça farklı bu dili 1999'da bin kişi konuşuyordu. Ciddi anlamda tehlikede olanlar; Gagavuzca, Türkiyeli Yahudilerin konuştuğu Ladino ve Süryanice. Kesinlikle tehlikede olanlar; Abazaca, Hemşince, Lazca, Pontus Yunancası, Çingene dilleri, Süryanice'ye benzeyen Suret ve Ermenice. Güvensiz durumda olanlar; Abhazca, Adige, Kabar-Çerkes dilleri ve Zazaki (Zazaca).”

DİLLER SİYASİ ÇEKİŞME MALZEMESİ OLMAMALI

Koca, “Anadolu on binlerce yıllık medeniyet beşiğidir. Bu topraklar onlarca farklı ulusa vatan olmuş ve olmaya da devam edecektir. Bu topraklarda farklılıklar paha biçilmez zenginliklerdir. Toplum ve devlet olarak bu dillere önyargıyla yaklaşmadan, siyasi çekişmelerin malzemesi yapmadan, korkmadan, azınlık dillerinin korunması adına ulusal bir politika izlenmesi, anadili eğitimlerinin desteklenmesi ve topluluk üyeleri arasında işbirliği oluşturulup, dilbilimciler arasında yazılı bir sistem geliştirilmesi çok büyük önem arz etmektedir.” ifadelerini kullandı.

Türkiye’de yok olmaya yüz tutmuş 15 dilin olduğunu aktaran Koca, Bu 15 dille ilgili yapılacaklar ivedilikle projelendirilip, devlet desteği alınıp gerekli yaşatma çalışmalarının hayata geçirilmesi gerektiğini kaydetti. “Bir dilin kaybolmasındaki en önemli etken bireyin kendi dilini konuşmaktan çekinmesidir” diyen Koca, sözlerini şöyle tamamladı: “Toplumsal bir hareketlilik olan göçler, hızlı kentleşmenin geleneksel hayat tarzını yok etmesi ve başka bir dili kullanma mecburiyetinin tehlike yaratması da dile etki eden durumlardır. Başka bir dilin üstünlüğü ve gücü altında dillerin ezilmesi ve askeri, ekonomik, dini, kültürel veya eğitim mecburiyetleri ile topluluğun kendi diline olumsuz yaklaşımı dilin kaybolmasının farklı sebeplerindendir.” CİHAN