Para, Lidyalılardan önce Mezopotamya’da kullanılmış

İzmir Bölgesi Kazılar Projesi ve Limantepe Kara ve Sualtı Kazıları Başkanı Prof. Dr. Hayat Erkanal, paranın Lidyalılardan önce Mezopotamya’da kullanıldığını söyledi.

Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nün 15. kuruluş yıldönümü kutlamaları kapsamında düzenlenen ‘Mezopotamya Uygarlığının Doğuşu’ konulu konferansa katılan Prof. Dr. Hayat Erkanal, Sümerler’e ait uygarlığın doğuşu hakkında önemli bilgiler verdi. Mezopotamya’nın can damarları olan Dicle ve Fırat nehirleri çevresinde oluşan ilk yerleşimlerden nasıl büyük kent kültürlerine geçişin yaşandığını aktaran Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Erkanal, Mezopotamya’da ilk önemli kentler güneyde Ur ve Uruk gibi yerleşimlerde tespit edildiğini aktardı. Erkanal, uruk kentinde yaklaşık 6500 yıl pişmiş toprak ve taş saplama mozaiklerle kerpiç mimarinin süslenmesi ve korunmasına yönelik yeni bir gelenek ortaya çıktığını aktardı. Buna da “geometrik hasır motifi” adı verildiğini dile getiren Prof. Dr. Erkanal, “Geç Uruk çağında tüm ekonomi tapınak kurumunun altında faaliyet gösterdi ve bu sistemi tasvirli sanat eserlerinden de izlendiği gibi “Rahipler Beyi” yönetti. Bu kentlerin üretim fazlası ürünleri tapınaklarda depolanırken artık insan hafızası zorlandığı için yeni bir sistem ortaya çıktı. Bu sistemde şekil yazısıyla bu ürünler kayıt altına alındı. Bir süre sonra 2.000’in üstündeki şekiller de karışıklığa yol açtığı için killerin üzerine üçgen veya dörtgen kamışlarla işaretler yazılmaya başladı ve yazının doğuş serüveni başladı.” dedi.

Günümüzden 5000 sene önce ekonomideki gelişme ürün fazlası ürünlerin artık diğer yerleşimlerde ticareti sonucu büyük boyutlu kış saralarını ortaya çıkardığını ifade eden Erkanal şunları söyledi: “Buna para kullanımını doğurdu. Bu kullanımın süreci binlerce yıl gelişerek devam etti. İlk kullanılan bu para maddeleri altın, gümüş ve diğer madenlerden yapılmış olan halkalardı. Bunlar gelişerek yine aynı madenlerden külçelere dönüştü. Sonuçta, bu ilk kullanılan para birimi Sümerler’in 5.000 yıl önce ya da başka bir ifadeyle M.Ö. III. binyıldaki bir icadıydı ve en sonunda Lidyalılar döneminde üzerine bir baskı yapılmasına, yani sikkelere kadar devam etti.”

Konferansın sonunda, Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Selahattin Serin tarafından Hayat Erkanal’a teşekkür plaketi takdim edildi.

CİHAN