Fındığı don vurdu, üretici tedirgin

Karadeniz Bölgesi’nde mart ayının son günlerinde etkili olan kar yağışı ve beraberinde meydana gelen don nedeniyle fındık bahçeleri zarar gördü. Üretici ve tüccarı tedirgin eden bu durum, gelecek sezon rekoltenin düşük olacağı iddialarını gündeme getirdi. Don olayı ve yaşanan tartışmalar da piyasadaki fındık fiyatının 9 liraya kadar yükselmesine neden oldu. Serbest piyasada daha önce 5.50 ila 5.70 liradan işlem gören Giresun kalite fındığın fiyatı, don olayının ardından bir anda 8.50 - 9 liraya kadar yükseldi.

Giresun Ziraat Odası Başkanı Musa Keskin, soğuk hava şartlarından dolayı zarar gören fındığın bu yıl rekolte oranının düşeceğini belirtti. Keskin, “Bölgemizde geçen yıl 500 bin ton fındık olmuştu. Bu sene Ordu, Giresun, Trabzon’un sahil bandında 100 bin ton fındığın ancak olacağını tahmin ediyorum. Batı, don olayından etkilenmedi. Orada da 200-250 bin ton fındık yetişir diye tahmin ediyorum. Dolayısıyla bu yılki rekoltenin 300-350 bin ton civarında gerçekleşeceğini sanıyorum. 500-600 rakımın üzerindeki bahçeler tamamen yandı. Bu bahçelerde gelecek yıl da fındık olmayabilir. Fakat üreticilerimiz bahçeye küsmesin. Gerekli tüm bakımlarını yapsın, gübrelerini atsınlar.” dedi.

Bölgede 250 rakımın üstündeki fındık bahçelerinin yüzde 100 hasar gördüğünü ifade eden Musa Keskin, “Bu rakımın altındakilerde ise yüzde 25-30 civarında hasar var. Piyasada fiyat 8,5-9 lira. Hatta 10 liraya alanlar olduğunu duydum. Bu fiyatın üreticiye fazla bir faydası yok. Şuanda üreticinin elinde 10-15 bin ton fındık ancak olabilir. Artan fiyat ve maliyetler dolayısıyla ihracatçının da çok fayda göreceğine inanmıyorum.” şeklinde konuştu.

Ziraat Odaları olarak kendilerinin hasar tespiti yaptıklarını açıklayan Keskin, şunları söyledi: “Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın talimatı üzere il müdürlükleri de hasar tespiti yapıyor. 2006’ta Tarım Sigortası çıktı. Ardında Afet Yasası geri çekildi. Bu don olayı bir afettir. Sigorta yaptıranların zararı karşılanacak ancak sigorta yaptırmayanlar mağdur olacak. Nasıl olur bilemiyorum ama beklentimiz; sigortası olmayan üreticilerin Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifi’ne olan borçlarının en az bir yıl ertelenmesi.”

Trabzon Ticaret Borsası Meclis Başkanı Mehmet Cirav da Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın talimatı ile il müdürlüklerinin bir durum tespit çalışması yaptığına değindi. Cirav, “Şuanda konuşulanlar bana havanda su dövmek gibi geliyor. Bir hasar, zarar var. Ancak bunun boyutu 15-20 gün sonra kesin olarak ortaya çıkacaktır. Şuanda söylemlerin bir kısmının spekülasyon olduğunu düşünüyorum. Herkes bir şeyler söylüyor. Belki de dedikleri doğrudur ama söylenenler bilimsel verileri dayanmıyor. Üreticinin elinde yüzde 5-10 civarında fındık var. Fındığı olanlar yükselen fiyattan faydalanacaktır. İhracatçı olup da elinde fazla fındık olan varsa bu durum onlara da yarar. Ama önemli olan piyasadaki alıcının buna vereceği karşılıktır. Şuanda dışarısı sakin görünüyor ama yarın ne olur bilemeyiz.” değerlendirmesinde bulundu.

    Fındık üreticisi Ömer Atasoy, bahçesi sahile yakın olduğu için yüzde 40-50 civarında zararı olduğunu söyledi. Atasoy, “Daha yükseklerde zarar daha fazla. Buradan 500 metre yukarıdaki zarar oranını yüzde 100 diyebilirim. 13 dönümlük arazimden 2-2,5 ton fındık alıyordum. Bu sene bir ton alabilirsem iyi.” diye konuştu.

    Uzmanlar, dondan zarar gören tek ürünün fındık olmadığına dikkat çekiyor. Ceviz, kivi, çay ve Trabzon hurması da felaketten etkilenmiş. Çay için zararın, ürün toplamada bir gecikmeye sebep olabileceği belirten tarım uzmanları, kivi ve ceviz için ise aynı iyimser tahminde bulunamıyor. Belki kivide yedek göz olarak tanımlanan gizli gözler dondan etkilenmediyse kısmen ürün alınabilecek.

    Samsun, Ordu, Giresun ve Trabzon'daki fındıkta don zararını tespit eden ekip ise hazırladıkları raporda, Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi'nde sahil kolda çotanaktaki don zararının orta ve üst kollara nazaran daha düşük düzeyde gerçekleştiğini gördü. 2014 yılı sürgünleri başta olmak üzere 2013 yılı sürgünlerinde de önemli düzeyde donmaya bağlı olarak zararlanmaların görüldüğü belirtilen raporda, don zararının rakıma bağlı olarak, en az 2-3 yıl daha devam edeceği öngörüldü.

    Bu arada, fındık fiyatları ile ilgili günlük açıklama yapan Trabzon Ticaret Borsası son günlerdeki spekülasyonlardan dolayı fiyat açıklamayı durdurdu. Borsa’nın internet sitesinde yer alan açıklamada, en gerçekti rekolte tahmininin de haziran ayındaki çotanak sayımıyla mümkün olacağına dikkat çekildi.

    Trabzon’da fındık ekili alan toplam 640 bin dekar. İlin toplamında ise fındık yüksek tepelerde ve ekili alanı az olan bölgelerde don yoğun olarak görüldüğü için zararın yüzde 30 civarı alacağı tahmin ediliyor. CİHAN