Dil Derneği: Başbakan 'ucube'yi aşağılama amacıyla kullandı

Kars’ta yıktırılan ‘İnsanlık Anıtı’ heykeli için ‘ucube’ dediği gerekçesiyle Başbakan Recep Tayip Erdoğan hakkında açılan 100 bin TL’lik tazminat davasında, heykeltraş Mehmet Aksoy’un avukatları, Dil Derneği’nin ucube ifadesinin aşağılama anlamını taşıdığına dair yazısını mahkemeye sundu. Mahkeme, bir önceki duruşmada ucubenin anlamını Türk Dil Kurumu’na sormuştu. Ancak TDK’dan henüz cevap gelmediği belirtildi.

İstanbul 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülen duruşmaya heykeltraş Mehmet Aksoy'un avukatı Aslı Kazan katılırken, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın avukatı duruşmaya gelmedi. Avukat Kazan, Dil Derneği tarafından hazırlanan ve 'ucube' kelimesinin anlamını içeren yazıyı mahkemeye sundu. Dil Derneği tarafından hazırlanan bir sayfalık yazıda, “Ucube sözcüğü dilimize Arapça'dan girmiş bunun yanı sıra Türkçe ek alarak 'ucubelik' gibi bir türevi de kullanılır olmuştur. 2012 baskılı Türkçe Sözlük'de ucube, 'çok acayip, şaşılacak kadar çirkin olan şey' olarak tanımlanmıştır. Ucube sözcüğü günlük yaşamda olduğu gibi edebiyatta da bu tanımlara uygun biçimde çirkin, korkutucu şeyleri ya da canlıları betimlemek için sıkça kullanılmıştır." ifadeleri yer aldı.

Yazıda, “Bir sözcüğün eleştirmek, övmek, yermek, sövmek için kullanılıp kullanılmadığını saptamak için o sözcüğü tek başına esas alamayız. O sözcüğün bu tartışmada ucubenin kullanıldığı tümceyi bu tümceden önceki ve sonraki tümceleri de göz önüne almalıyız. Ucube, sözcüğünün hepimizin belleğinde oluşturduğu bir imge vardır. Kendimizi ne denli zorlarsak zorlayalım, bu sözcüğü olumlu anlamla düşünemeyiz. Duyduğumuz an, gözümüzün önüne 'acayip, çirkin' bir şey, bir yaratık gelir." denildi.

Ucube sözcüğünün hangi amaçla söylendiğini saptamak için bu sözcüğün anlamını araştırmanın yetmeyeceği ifade edilen yazıda, "Sayın Başbakanın, ucube sözcüğünü binlerce insanın önünde kullanmış, kullanış biçimi görsel ve yazılı basın kayıtlarına da geçmiştir. Görsel kayıtları incelediğinde Sayın Başbakan'ın ucubeyi kullanırken kurduğu tümceler, beden dili ve ses tonu da ucubenin yer aldığı tümceyi eleştiri anlamlı söylemediğini göstermektedir. Dahası 'bir ucubeyi koymuşlar, garip bir şey dikmişler' diye çoğul yüklemler kullanarak, 'Oradaki vakıf eserlerinin olduğu yerde böyle bir şey düşünülemez' diyerek anıtı, anıtla birlikte anıtı yapanı, yaptıranları da sözcüğün anlamına uygun olarak aşağılamaktadır. Ucube sözcüğünü duyduğumuzda ya da okuduğumuzda hiçbir zaman aklımıza olumlu, güzel eleştirilebilir gelmez." şeklinde belirtildi.

Mahkeme, TDK’ya 14 Kasım 2013'de yazılan müzekkereye cevap gelmediğini belirtti. TDK'dan cevabın beklenmesine karar veren mahkeme, duruşmayı erteledi.
　
TDK’nın internet sitesinde 'ucube' sözcüğünü "Çok acayip, şaşılacak kadar çirkin olan" şekilde tanımlıyor.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 8 Ocak 2011’deki Kars mitinginde ‘İnsanlık Anıtı’ heykelini ‘ucube’ olarak adlandırmasının ardından heykeltraş Mehmet Aksoy, 100 bin TL’lik manevi tazminat davası açmıştı. Mahkeme, TDK Başkanlığı’na yazı yazarak Başbakan Erdoğan tarafından sarf edilen ‘ucube’ kelimesinin geniş olarak ve bir heykele karşı da sarf edilmesi halinde tenkit mi yoksa yerme amacıyla mı söylendiği ve hangi anlamları taşıdığının sorulmasına karar vermişti.

Başbakan Erdoğan’ın avukatı Ahmet Özel de, “Heykelle ilgili ifadenin özü, tamamen bulunuş yeri ve konumun abesliğinden kaynaklanmıştır. Politikacı ve sanatçıların eleştirilere açık olması gerekir.” savunmasında bulunmuştu.
CİHAN