Çarpık yapılaşma müze kent İznik’i tehdit ediyor

Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin, İznik Kaymakamlığı, İznik Belediyesi ve Uludağ Üniversitesi işbirliğinde düzenlendiği ‘İznik Çalıştayı’nda Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerinin arkeolojik ve etnografik kalıntılarıyla bütünleşerek adeta bir açık hava müzesi olan İznik’in değerleri masaya yatırılıyor. İstanbul Üniversitesi’nin 1963 yılından beri İznik’le ilgilendiğini ve bölgede çok sayıda araştırma yaptığını belirten Sanat Tarihçisi Prof. Dr. Ara Altun, koruma amaçlı plan ve ruhsata aykırı yapılaşmanın maddi kültür mirasının giderek ihmaline ve İznik kentinin kimliğinin değişmesine yol açacağını söyledi.

Makedonya Kralı Büyük İskender'in kumandanlarından Antigonius Monophthalmos tarafından M.Ö. 316'da kurulan ve bilinen 2500 yıllık tarihinde Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerine ev sahipliği yapan İznik’de ‘İznik Çatıştayı’ düzenlendi. İznik Kaymakamı Hüseyin Karameşe, İznik Belediye Başkanı Osman Sargın ile çok sayıda akademisyenin katıldığı çalıştayın açılışında konuşan Belediye Başkanı Osman Sargın, bir açık hava müzesi olan ilçenin kültür mirası olarak gelecek kuşaklarına taşınmasına katkı sağlayacak çalıştaya destek veren herkese teşekkür etti.

İznik Kaymakamı Hüseyin Karameşe de 2500 yıllık tarihi bir geçmişe rağmen ilçenin tarihi varlıklarına ilişkin derli toplu bir envanterinin bulunmadığını belirtip, envanter çalışması başlattıklarını söyledi. İznik surlarını çevreleyen 276 parselin zaman içinde işgal edilmiş olduğunu kaydeden Karameşe, sur içindeki işgal alanlarının kamulaştırmasına yönelik çalışmalara da hız verdiklerini vurguladı.

İLK TÜRK BAŞKENTİ

‘Antik dönem’ başlıklı ilk oturumunda konuşan Sanat Tarihçisi Prof.Dr. Ara Altun 'İznik’te Kültür Mirasının Durumu' konulu bir sunum yaptı. Prof.Dr. Altun, İznik’in kültür mirası açısından Türkiye’nin Marmara Bölgesi’nde, tüm dönemlerden izler taşıyan bir arkeoloji – sanat tarihi laboratuvarı niteliğiyle üzerinde ne kadar durulur ve irdelenirse buna değer artılara sahip bir kent olduğunu söyledi. Tarihsel süreç içinde İznik’in her dönem önemli bir kent olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Altun, “Roma kentinin mirasçısı olan Doğu Roma – Bizans egemenliğinde Konsil kenti İznik, Hristiyanlık yapılarına kavuşmuş, Ayasofya, Koimesis gibi sur içi ve sur dışı manastırları ve bunlara ait kilise yapılarının yapımına girişilmiştir. 1071 Malazgirt Zaferi Anadolu’yu Türklere açtığında, kısa sürede batıya ilerleyen kuvvetler ve beraberinde gelen boylar için İznik, Anadolu’da ilk Türk başkenti olma onurunu kazanmıştır.” diye konuştu.

ÇARPIK YAPILAŞMA TEHDİDİ

İznik’in tarihçiler açısından her dönem bir çekim merkezi olduğunu ve çok sayıda araştırmaya ev sahipliği yaptığına dikkat çeken Altun, şunları dile getirdi: “İstanbul Üniversitesi’nin 1963 yılından beri ilgi alanında olan ve önemli birikim sağlayan araştırmaları koruma çalışmalarına paralel yürütülmüştür. O yıllarda hemen bütün yapıları kiremit örtülü çatılara sahip olan İznik’te, Koruma Amaçlı İmar Planı ve sit kararına rağmen günümüzde çatılı yapı sayısı giderek azalmakta, 2 binlerden 30 binleri aşan nüfus yoğunluğu sur içi yapı yoğunluğunu dikine artırmaktadır. İleride önemli veraset sorunlarına yol açacak olan Koruma Amaçlı Plan ve ruhsata aykırı yapılaşmanın maddi kültür mirasının giderek ihmaline ve İznik kentinin kimliğinin değişmesine yol açacağı endişesi doğmaktadır.”

HATALI AĞAÇLANDIRMA UYARISI

Anıtsal eserlerin etrafında çevre düzenlemesi adı altında yapılan yanlış ağaçlandırma çalışmalarına dikkat çeken Altun, doğru ağaç seçimi yapılmadığı için zamanla büyüyen ağaçların eserlerin algılanmasını zorlaştırdığını vurguladı. İznik’teki Yeşil Camii’nden örnek veren ve yıllar önce çektiği fotoğrafı gösteren Prof. Dr. Altun, “Ağaçlar küçükken, tarihi yapı tüm heybetiyle görülebiliyor. Ancak ağaçlar büyüyünce Yeşil Cami’nin algılanması iyice zorlaştı. Bu ağaçları kesmek de mümkün olmuyor. Bu nedenle özellikle dikilecek ağaçların yapıları gölgede bırakmayacak şekilde seçilmesine dikkat edilmeli.” hatırlatmasında bulundu. CİHAN