Dünyanın en küçük mayın avcıları Kamboçya'da iş başında

ANKARA (AA) - Kamboçya'da yıllar süren iç savaştan kalma kara mayınlarını ve infilak etmeden toprağa gömülmüş diğer patlayıcıları bulup temizlemek için eğitilen sıçanlar, 90 dönümlük bir arazideki görevlerini tamamladı.

Merkezi Belçika'da bulunan ve dünyanın çeşitli ülkelerinde mayınlı bölgeleri temizlemek için "Afrika Dev Keseli Sıçanları"nı eğiten sivil toplum kuruluşu APOPO, geçen yıl işbaşı yapan sıçanların Siem Reap eyaletindeki ilk mayın tarlalarını temizlediğini, bölgenin yeniden yerleşime ve tarıma açılmasını sağladığını açıkladı.

Kamboçya Mayın Eylem Merkezi (CMAC) Genel Müdürü Heng Ratana, AA muhabirine yaptığını açıklamada "HeroRats (KahramanSıçanlar)" programının hala deneme safhasında olduğunu belirterek "Program, şimdiyle kadar son derece başarılı sonuçlar verdi. Sıçanlar, mayın tarlalarındaki patlayıcıları bulmak için yetkililere büyük katkı sağladı." ifadesini kullandı.

- Kahraman sıçanlar

APOPO, dünyanın en fazla mayın tarlasına sahip ülkelerinden biri olan Kamboçya'daki Kahraman Sıçanlar Programı'nı geçen yıl nisan ayında başlatmıştı.

Mayın avcısı sıçanlar, "klik-ödül" sistemiyle eğitiliyor. Klik sesi, koşullu pekiştirici olarak kullanılıyor. Ödül olarak da sıçanlara, çok sevdikleri muz ve fıstık veriliyor. Sıçanlara, TNT'yi kokladıktan sonra klik sesi dinletiliyor, ardından da ödül dağıtılıyor. Böylece sıçanlara, klik sesinin ardından ödülün geleceği öğretiliyor. Zaman içinde ödüller, bir çukuru koklamak, TNT ya da C4 gibi patlayıcıların kokularını ayırt etmek ve toprağı kazarak mayını ortaya çıkarmak gibi görevlerin ardından hazırlanıyor.

Yaklaşık 1,5 kilogram ağırlığındaki sıçanlar, mayının üzerine bassalar dahi patlamaya neden olmuyor.

Eğitilen sıçanlar, 20 dakika içinde 200 metre karelik bir alanı tarayabiliyor. Aynı alanı bir insan, metal dedektörü kullanarak 1 ila 4 günde tarıyor.

Dünyanın en fazla mayın bulunan ülkelerinden biri olan Kamboçya'da 2 bin kilometre karelik alanın temizlenmesi gerekiyor. 1970'lerde Vietnam Savaşı ve ardından da Kızıl Kmer rejiminin zulmüne tanıklık eden Kamboçya'da toprak altında milyonlarca mayın bulunduğu sanılıyor.

Kamboçya'da 1979'dan bu yana toprak altına gömülü mayın ve diğer patlayıcılara basan 20 bin kişi yaşamını yitirdi, 9 bin kişi de uzuvlarını kaybederek sakat kaldı. Mayın temizleme çalışmalarının başlamasıyla bu rakam, önemli ölçüde azaldı. 2015'in ilk altı ayında mayınlara basan 11 kişi öldü, 43 kişi de yaralandı. Yaralananlardan 12'si uzuvlarını kaybetti.

- APOPO

"Anti-Personel Mayınları Bulmak için Ürün Geliştirme-APOPO", Belçikalı Bart Weetjens tarafından 1997'de kuruldu. Çocukken sıçan besleyen ve onlara çeşitli numaralar öğreten Weetjens, Antwerp Üniversitesinden mezun olduktan sonra kara mayınlarının bulunup yok edilmesi için proje geliştirmeye başladı.

Weetjens, güçlü koku alma yeteneğine sahip ve kolay eğitilebilen sıçanların mayınların bulunmasında daha az masraflı ve etkili bir biçimde kullanılabileceğini ortaya çıkardı. 2000'de merkezini Tanzanya'nın Morogora kentine taşıyan APOPO, Sokoine Tarım Üniversitesi ve Tanzanya ordusuyla ortaklaşa çalışarak ülkedeki mayınların temizlenmesine katkıda bulundu.

APOPO'nun 2004'te Uluslararası Mayın Temizleme Standartları tarafından da resmen kabul edilen "Kahraman sıçanları", Tanzanya'nın ardından Mozambik'te 8 bin 500 kilometre karelik bir alanı temizleyerek tarıma kazandırdı.