Yerli kömüre teşvik tartışmaları

ANKARA (AA) - Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) Enerji Grup Başkanı Atıf Kır, yerli kömürle ilgili teşvik tartışmalarına ilişkin, "(Elektrik Piyasası Kanunu Değişiklik teklifiyle) Yerli kömür yatırımları için yapılan ihalelerdeki tesislerden üretilecek elektrik TETAŞ veya EÜAŞ tarafından alınacak." dedi.

Türkiye Enerji Vakfı'nın (TENVA) düzenlediği Yerli Kömür Santrallerinde Risk Analizi ve Teşvik Mekanizmaları Çalıştayı'nın Yerli Kömür Santrallerinin Piyasaya Entegrasyonu ve Alternatif Teşvik Mekanizmaları paneli Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürü Zafer Demircan moderatörlüğünde gerçekleştirildi.

Panelde konuşan ÖİB Enerji Grup Başkanı Atıf Kır, TBMM Genel Kurulu'nda görüşülen, Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun teklifiyle yeni bir model gerçekleştirileceğini ve yerli kömürde yatırıma başlanması için tüm gerekli işlemlerin ihaleler öncesinde tamamlanacağını dile getirdi.

İhaleye teklif verenlerin yeterlilik şartlarını karşılayıp karşılamayacağı yönünde bir ön eleme gerçekleştirileceğini ve böylece yatırımların tamamlanması konusunda emin olmak istediklerini anlatan Kır, "(Elektrik Piyasası Kanunu Değişiklik teklifiyle) Yerli kömür yatırımları için yapılan ihalelerdeki tesislerden üretilecek elektrik Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ( TETAŞ) veya Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) tarafından alınacak" değerlendirmesinde bulundu.

- "Yatırımlar devam etmeli"

Yerli kömür sektörü üzerine değerlendirmede bulunan Bereket Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Ceyhan Saldanlı da Türkiye'nin daha öncesinde elektrikte arz eksikliği ile savaştığını, fakat son 13 yılda büyük yatırımlar yapıldığını söyledi.

Gelinen noktada ise talep eksikliği, arz fazlalığı ve fiyatların düşüklüğünün sektörde bir sorun oluşturduğunu ifade eden Saldanlı, "Bu yatırımlar yapılırken her zaman arz eksikliğini düşündük, talebin bu kadar az gelişeceğini düşünemedik ama henüz istediğimiz noktada değiliz. 2023 için büyük hedeflerimiz ve gidecek yolumuz var, şu anki enerjimiz bu yol için yeterli değil. Bu yüzden yatırımları sürdürmemiz lazım." diye konuştu.

Türkiye'deki arz-talep dengesinin lisanslama yoluyla ayarlanması gerektiğini vurgulayan Saldanlı, Türkiye'nin şu an 74 bin megavat seviyesinde olan kurulu gücünün 10 yıl içerisinde 95 bin megavata çıkacağını, bu konuda yerli kömürde bugüne kadar yapılandan daha farklı şeyler yapılması gerektiğini savundu.

- "Kömür artık bankacılık sektörünün sorunu oldu"

Aksa Enerji Genel Müdürü Cüneyt Uygun da 5 yıl öncesinde yerli kömürden enerji yatırımının en doğru kaynak ve Türkiye'nin geleceği şeklinde görüldüğünü, fakat gelinen nokta itibarıyla sektörde desteğe ihtiyaç duyulduğunu söyledi.

Aksa Enerji olarak daha önceki yatırımlarında hep dış kaynak finansmanı kullandıklarını aktaran Uygun, Bolu Göynük'teki linyit santralleri için dış kaynak bulmada sıkıntı yaşadıklarını, bu yüzden ilk defa bu santral için yerli bankalardan finansman aldıklarını anlattı.

Uygun, "Yerli kömürdeki finansman sıkıntısı enerji sektörünün sorunu olmaktan çıktı. Bu iş artık bankacılığın sorunu haline gelmiş durumda, bankalar enerji yatırımıyla ilgili hiçbir şey duymak istemiyorlar, 10 yıllık alım garantisiyle teşvik edilmiş yatırımlar hariç." değerlendirmesinde bulundu.

- "Kömür santralleri sektörün amiral gemisi olacak"

Fina Enerji Yönetim Kurulu Üyesi Karani Güleç ise bankaların 10 sene sonra ne olacağını bilmediği için risk almak istemediklerini belirtti.

Özellikle yenilenebilir enerjide Avrupa'dan bankalarla gelen kaynaklar olmasına rağmen kömürde batıdan bir finansman kaynağı gelmediğini ifade eden Güleç, yerli bankaların da batı menşeli olanların da aynı tavrın söz konusu olduğunu ve dolayısıyla Türkiye'deki yatırımların bundan etkilendiğini kaydetti.

Güleç, şu anda bankalarda "bekle gör" tavrı olduğu için karşı tarafın isteksizliğinden dolayı sektörün de beklemek durumunda olduğuna dikkati çekerek, "Teşvikte netlik olmazsa projeyi gerçekleştirmekten uzaklaşıyoruz. İnşallah herkesi kapsayacak bir sistem olmasını bekliyoruz ve umuyoruz. Teşvik sistemi bankalara olan borcun geri ödenmesine yönelik olmalı. Yerli kömür hem baz yük hem de maliyeti çok düşük santraller, bundan 10-20 sene sonra enerji sisteminin amiral gemisi olacak santraller." ifadelerini kullandı.