Taşeron gerçeği: İşçiler bin TL’nin altında çalışıyor, uygulama kötü niyetli

HAK-İŞ'in 5 bin 250 kamu-taşeron işçisi ile gerçekleştirdiği 'Taşeron İşçisi Gerçeği' araştırma sonuçları açıklandı. Araştırmaya göre; işçilerin yarısının 1000 TL’nin altında maaş aldığı ortaya çıktı. Ayrıca, işçilerin sosyal güvenlik haklarından yeterince yararlanamadıkları ve sendikal haklarını kullanamamalarının asıl sebebini yasal düzenlemelerdeki eksikliklerden kaynaklandığını belirtildi.

Hak-İş Genel Başkanı Arslan, araştırmasının 4 ay önce başladığını ve Türkiye’de taşeron çalışmanın yoğun olarak olduğu belediyeler ve Sağlık Bakanlığı başta olmak üzere 9 iş kolunda yapıldığını ve 27 ili kapsadığını belirtti. Arslan, araştırmanın taşeron işçilerinin yaşadığı sorunları, beklentilerini ve itirazlarını belirlemek için yapıldığını kaydetti.

Araştırmaya katılan işçilerin yüzde 34,9’unun 32-38 yaş, yüzde 24,7’sinin 25-31, yüzde 23.6’sının ise 39-45 yaşlarında olduğu görüldü. Araştırma kapsamındaki taşeron işçilerin yüzde 80’ini erkek, yüzde 20’sini ise kadınlar oluşturdu. Taşeron işçilerin yüzde 52,6’sını ilk ve orta öğretim mezunu olurken, lise mezunu işçilerin yüzde 33,8 olduğu ortaya çıktı. Üniversite mezunu taşeron işçilerin oranı ise yüzde 11,2 ile üçüncü sırada yer aldı. Araştırmaya göre, belediye ve bağlı şirketlerde çalışan taşeron işçilerin yüzde 64,6’sının lise ve altı, yüzde 45,7’sinin lise ve üniversite mezunu, sağlık sektöründe çalışanların ise yüzde 37,8’inin lise ve üniversite, yüzde 22,5’inin de lise ve altı mezunu olduğu belirlendi. Araştırma sonuçlarına göre, taşeron işçiler arasında kadın işçilerin erkek işçilere göre daha eğitimli olduğu görüldü. Taşeron işçilerin çoğunluğunun evli ve bunların yüzde 32,4’ünün 2 çocuk sahibi olduğu kaydedildi.

"TAŞERON İŞÇİLERİN YARISI BİN TL ALTINDA ÜCRET ALIYOR"

Türkiye’de genel işçi ücretleri göz önüne alındığında, taşeron işçilerin ücret seviyelerinin genel tablonun altında seyrettiği dikkat çekti. Türkiye’de taşeron uygulaması kapsamında çalışan bir milyonun üzerindeki işçinin yarısı bin TL’nin altında maaş alıyor. 2 bin TL ve üstü ücret alan işçilerin oranı ise yüzde 1’i civarında. Araştırma verileri, bazı işçilerin asgari ücretten daha düşük aylık aldıklarını da ortaya koydu. Taşeron işçileri, işverenler tarafından resmi olarak asgari ücretle çalıştırılıyor olarak gösterilseler de, birçok taşeron işçisinin ücretlerini aldıktan sonra bir kısmını işverene iade ettiği ortaya çıktı. Türkiye’de taşeron işletmeciliğinin öncelikli olarak belediyelerde ve sağlık sektöründe yaygın olarak kullanıldığı tespit edildi.

5 TAŞERON İŞÇİSİNDEN 4'Ü, İŞ GÜVENCELERİNİN BULUNMADIĞINI DÜŞÜNÜYOR

Araştırma sonuçlarına göre, taşeron işçilerin yüzde 81’i sendikal haklarını kullanmaları durumunda işten atılma korkusu yaşıyor. Bununla birlikte taşeron işçilerin sendikal haklarını kullanmalarının çalışma koşullarının iyileşmesine katkıda bulunacağını düşünenlerin oranı yüzde 85,7. Araştırmaya katılan taşeron işçilerin yüzde 89,6’sı sorunlarının çözümü için sendikaların daha aktif katkı yapması gerektiğine inanıyor. Kadro sorununu takip eden ikinci en önemli sorun ise iş ve ücret güvencesi. Taşeron işçilerin ilk iki sıradaki tercihleri dikkate alındığında gelecek kaygısı taşıdıkları görülüyor. Verilere göre, her 5 taşeron işçisinden 4'ü iş güvencelerinin bulunmadığını düşünüyor. Türkiye’deki taşeron işçileri içinde bulundukları işçiliğin güvencesiz bir model olduğunu kanaatini taşıyor. Araştırmaya katılanların yüzde 81,4’ü iş güvencesinden yoksun olduğunu düşünüyor. Araştırma kapsamındaki taşeron işçilerin, kıdem tazminatına hak kazanamadıklarını da ortaya çıktı. İş güvencesinin olmaması nedeniyle sürekli bir biçimde aksaklığa uğrayan iş sözleşmeleri neticesinde, taşeron işçiler kıdem tazminatından mahrum bırakıldı.

"SOSYAL GÜVENLİK HAKKININ KULLANIMINDA SORUNLAR VAR"

Araştırmaya katılan taşeron işçiler, sosyal güvenlik haklarından yeterince yararlanamadıklarını ifade etti. İşçilerin yarıya yakını bu soruya olumsuz yanıt verirken olumlu yanıt verenlerin oranı ise yüzde 45’ler düzeyinde oldu. Birbirine böylesine yakın oranlarla karşılaşılmasının temel nedeni, işçilere sürekli olarak işe giriş-çıkış işlemi yapılmasından kaynaklandı. Bu durum işçilerin sosyal güvenlik haklarından yararlanmaları konusunda nispeten aksaklıklara yol açtı. Araştırmanın en dikkat çekici verilerinden biri de, hâli hazırdaki yasal mevzuatın taşeron işçilerin örgütlenmesini büyük ölçüde engellediği gerçeği. Araştırmaya katılanlar, yasal düzenlemelerin sendikal haklarını kullanmalarına engel olduğunu düşündüğünü belirtti. İşçiler, sendikaların taşeron işçilerin sorunlarına yeterince ilgi göstermediklerini belirtti.

"MEVZUAT YETERSİZ UYGULAMA KÖTÜ NİYETLİ"

Araştırmaya katılan taşeron işçilerin çok büyük bir bölümü sendikal hakları kullanamamalarının asıl sebebininin yasal düzenlemelerdeki eksikliklerden kaynaklandığını belirtti. Araştırmaya katılan taşeron işçilerin yüzde 80,8’i sendikalı olunması durumunda iş güvencesinin artacağını ifade etti. İşçiler, sendikalı oldukları takdirde sorunlarını çok daha kolay aşacaklarına inanıyor. Kamuoyunda çok sık gündeme gelmesine rağmen taşeron işçiler 2014 yılı içerisinde kadro verileceğine de inanmadığı görüldü. Taşeron işçilerin çalışma şartları da kadrolu işçilerden oldukça ağır olduğu araştırma bulgularında tespit edildi. Araştırma, taşeron işçilerin işyerinde ayrımcılığa uğradıkları gerçeğini ortaya koydu. Bu ayrımcılığın asıl sebebinin düşük ücretlerden kaynaklandığı tespit edildi.

CİHAN