Denetim yetersizliği, kaçak tütün marketlerini ortaya çıkardı

Maliye Bakanlığı’nın sigara satışlarını azaltmak için uyguladığı yüksek vergiler, kaçak sigara satışlarını arttırdı. Artan satışlar sonrası kaçak tütün ürünleri satan marketler ortaya çıktı. Türkiye’nin değişik bölgelerinde açılan bu marketler, sattıkları sigara ve tütünlere vergi vermedikleri için ürünlerini normal fiyatının çok altında satışa sunuluyor. Dar gelirli vatandaşların yöneldiği bu marketlerin devleti milyonlarca lira zarara uğrattığı tahmin ediliyor.

Türkiye, sigara konusunda aldığı tedbirleri artırmaya devam edip sigara kullanımını azaltmayı planlıyor. Konuyla ilgili Maliye Bakanlığı piyasada satılan sigara ürünlerinden yüzde 80 oranında vergi alıp sigara fiyatlarını yüksekte tutarak satışlarını azaltmayı hedeflerken Sağlık Bakanlığı ise “Dumansız Hava Sahası” projesini başlatarak Türkiye genelinde kapalı ve bazı açık alanlarda sigara kullanımını yasaklayarak kullanımın önüne geçmeye çalışıyor. Ancak devletin aldığı bu tedbirleri hiçe sayan bazı kaçakçılar, gayri resmi yollarla tütün satışı yaparak vatandaşları zehirliyor ve tüketimin yaygınlaşmasına neden oluyor.

Bu kapsamda, ‘Tütün Shop’, ‘Tütün Market’ veya ‘Tütüncü’ gibi isimler altında kurulan işyerlerinde, kaçak sigara ve tütün satışları yapılıyor. Denetimleri yapılmayan ve bandrolleri olmayan kaçak sigaraların Türkiye’de yetiştirilen tütünlerden veya yurtdışından yurda kaçak olarak sokulduğu tahmin ediliyor. Denetlenmeyen sigaraların içinde hangi zararlı maddelerin olduğu ise bilinmiyor.

Tütün marketlerin camları genelde siyah bir filmle kapatılarak dışarıdan içeri görünmeyecek şekilde kapatıyor. İçerisine girildiğinde ise raflarda hediyelik eşya, kolonya, deodorant gibi kozmetik ürünler satıldığı görülüyor. Ancak içeriye giren müşteri işyeri sahibinden özellikle tütün istediğinde tütünleri tezgâh altından veya dükkândaki gizli odadan çıkarıyor. Bu marketlerde tütün satışının yanı sıra tütünü sarmaya yarayan sigara kâğıdı da ayrıca satılıyor.


DÜŞÜK GELİRLİ VATANDAŞ BURALARDAN ALIYOR

Vergisiz tüketiciye sunulan tütünler, piyasadaki sigaraların çok altında satıyorlar. Böylece maddi durumu olmayan düşük gelirli vatandaşlar kaçak tütünleri veya sigaraları buradan almak zorunda kalıyor.

“SİGARA SATIŞLARI AZALDI AMA KAÇAĞA YÖNELİM ARTTI”

Türk Toraks (Göğüs Akciğer) Derneği Başkanı Sedat Altın, kaçak sigara ve tütün satışlarındaki artışın esas nedeninin, sigara satışlarındaki tütün kanunu nedeniyle yaşanan azalma olduğunu söyledi. Sigara firmalarının değişik yönlerden bu yasağı aşmak ve daha çok tiryaki oluşturmak için değişik taktikler uyguladıklarını belirtti. Kaçakçılığın artacağı beklentisinin olduğunu ifade eden Altın, “Sigara fiyatları artıp satışlar düştü. Bu da kaçak sigara ve tütüne olan ilgiyi arttırdı. Kaçak sigaraların ve tütünlerin marketlerde satılması birer taktik.” dedi.

Türkiye’de tütün ürünlerinin satılmasında ve kullanılacak mekanlarla ilgili bir denetim sorunu yaşandığını dile getiren Altın, “Nerede sigara içilmesi gerektiği yasada belirtildiği halde, bu yasağa uymayan ve kapalı açık dinlemeyen bir çok işletme var. Ama onlarla ilgili de cezai yaptım yetersiz. Denetim mekanizmasında kolluk kuvvetlerinin yetersiz olması önemli bir problem. ” şeklinde konuştu.

“VATANDAŞ FAHRİ MÜFETTİŞ OLSUN”

Kaçak sigara ile mücadele edebilmek için değişik baskınların yapıldığını fakat bunun yetersiz kalındığını savunan Altın, denetimin tam anlamı ile sağlanabilmesi için vatandaşların ‘fahri müfettiş’ görevlendirilmesini önerdi; “Kaçak tütünü tespit eden kişi, kaçak sigara veya tütün mamulünün marketlerde satıldığını duyan birisi bunu görüntülemek sureti ile emniyete başvurarak çözebilir.” dedi.

Altın, kaçak sigara rakamlarında artışın giderek arttığını da kaydetti. Kaçak tütün ve sigarayı genellikle düşük gelirle vatandaşların satın aldığını ifade eden Altın, konu ile ilgili İçişleri Bakanlığı’na müracaatta da bulunduklarını da açıkladı.

"6 YIL HAPİS 20 BİN GÜN KADAR DA PARA CEZASI"

28 Mart 2013 tarihli 6455 Sayılı Kanun ile yapılan değişiklikler kapsamında kaçakçılık suçları ile ilgili ceza ve yaptırımlar ağırlaştırılırken, 4733 Sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve 5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunundaki suçlar 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamına alınmıştı. Eğer ambalajlarında bandrol, etiket, hologram, pul, damga veya benzeri işaret bulunmayan tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkileri üreten, yurda sokan, ticari amaçla bulunduran, nakleden, satışa arz eden veya satanlar üç yıldan altı yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası alacak.

VERGİ VE KAÇAK İHBAR HATTI

Türkiye ekonomisi için önem arz eden hatlardan biri 444 0 189 numaralı hattan ‘VİMER’i arayarak, vergi kayıp ve kaçağı ihbarlarını telefonla yapabiliyor.

ALO 184-SABİM

Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi’nin (SABİM) 184 hattına da sigara ihbar şikayeti yapılabiliyor.
CİHAN