Çevre için 20,7 milyar lira harcandı

ANKARA (AA) - Çevresel harcamalar 2014 yılında 20,7 milyar lira olarak gerçekleşirken, bunun yüzde 76,9’u kamu sektörü, yüzde 23,1’i iş sektörü tarafından yapıldı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2014 yılına ilişkin çevre istatistiklerini açıkladı.

Buna göre, karbondioksit eşdeğeri olarak toplam sera gazı emisyonunun 1990'a göre yüzde 125 artış göstererek 467,6 milyon ton olduğu belirlendi. Kişi başı karbondioksit eşdeğer emisyonu 1990'da 3,77 ton olarak hesaplanırken, bu değer 2014'te 6,08 ton oldu.

Belediye ve köylerde içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağıtılmak, imalat sanayi iş yerleri, termik santraller, organize sanayi bölgeleri (OSB), maden işletmeleri tarafından kullanılmak amacıyla 2014 yılında su kaynaklarından 14,7 milyar metreküp su çekildi. Çekilen suyun yüzde 55'i denizden, yüzde 14,1'i kuyudan, yüzde 13,8'i barajdan, yüzde 9,4'ü kaynaktan, yüzde 7,7'si diğer su kaynaklarından karşılandı.

Bu su miktarının yüzde 44,3'ünün termik santraller, yüzde 35,5'inin belediyeler, yüzde 14,9'unun imalat sanayi iş yerleri, yüzde 2,9'unun köyler, yüzde 1,4'ünün maden işletmeleri ve yüzde 1'inin OSB'ler tarafından çekildiği belirlendi.

Belediye ve köyler dahil olmak üzere içme suyu şebekesine bağlı nüfusun Türkiye nüfusuna oranı 2014 yılında yüzde 97,4 olarak tespit edildi.

- Atık suyun yüzde 77,7'si denize gitti

Belediyeler, köyler, imalat sanayi iş yerleri, termik santraller, OSB’ler ve maden işletmeleri tarafından doğrudan alıcı ortamlara 12,7 milyar metreküp atık su deşarj edildi. Atık suyun yüzde 77,7'si denize, yüzde 18,4'ü akarsuya, yüzde 3,9'u diğer alıcı ortamlara gitti.

Toplam atık suyun yüzde 50,4'ünün termik santraller, yüzde 32,4'ünün belediyeler, yüzde 13,5'inin imalat sanayi iş yerleri, yüzde 1,7'sinin OSB'ler, yüzde 1,1'inin maden işletmeleri ve yüzde 0,9'unun köyler tarafından deşarj edildiği belirlendi.

Belediyeler, köyler, imalat sanayi iş yerleri, termik santraller, OSB ve maden işletmeleri tarafından deşarj edilen atık suyun yüzde 62'sini soğutma suları, yüzde 38'ini ise soğutma suları dışındaki atık sular oluşturdu. Soğutma suları hariç doğrudan alıcı ortamlara deşarj edilen atık suyun yüzde 77'si arıtıldı.

Belediye nüfusunun yüzde 90'ına, köy nüfusunun ise yüzde 49'una kanalizasyon şebekesi ile hizmet verildi. Belediye nüfusunun yüzde 68'i, köy nüfusunun ise yüzde 15'i olmak üzere toplam nüfusun yüzde 65'inin atık suları arıtıldı.

- 3,5 milyon ton tehlikeli atık oluştu

İmalat sanayi iş yerleri, termik santraller, organize sanayi bölgeleri, maden işletmeleri ve sağlık kuruluşları tarafından 3,5 milyon tonu tehlikeli olmak üzere 796 milyon ton atık yaratıldı. Toplam atığın 751 milyon tonunu madencilik sektöründen kaynaklanan dekapaj malzemesi veya pasa atıkları oluştururken, tehlikeli atığın ise 2,4 milyon tonu madencilik sektöründen kaynaklandı.

Belediyelerin bin 391'inin atık toplama hizmeti verdiği, 5 belediyede ise atıkların toplanmadığı belirlendi. Belediyelerde toplanan 28 milyon ton atığın, yüzde 63,5'i düzenli depolama sahalarına gönderildi, yüzde 35,5'i belediye çöplüklerine döküldü, yüzde 0,5'i kompost tesislerine gönderildi ve yüzde 0,5'i diğer yöntemler ile bertaraf edildi.

- Sağlık kuruluşlarında 74 bin ton tıbbi atık toplandı

Üniversite hastaneleri ve klinikleri, genel maksatlı hastaneler ve klinikler, doğum hastaneleri ve klinikleri ile askeri hastaneler ve kliniklerinde 74 bin ton tıbbi atık toplandı. Toplanan tıbbi atığın, yüzde 68’i düzenli depolama sahalarında, yüzde 22’si belediye çöplüğünde, yüzde 10’u ise yakma tesislerinde bertaraf edildi. Düzenli depolama sahalarında ve belediye çöplüklerinde bertaraf edilen tıbbi atıkların yüzde 84'ünün sterilize edildiği, yüzde 16'sının ise sterilize edilmediği belirlendi.

Lisanslı veya geçici faaliyet belgeli ve lisansı olmasa da belediyeler tarafından ya da belediyeler adına işletilen 117’si atık bertaraf tesisi ve 868’i geri kazanım tesisi olmak üzere, toplam 985 tesis 2014 yılında faaliyet gösterdi. Düzenli depolama tesislerinde 41 milyon ton, yakma tesislerinde 43 bin ton atık bertaraf edilirken, geri kazanım tesislerinde 20 milyon ton atık geri kazanıldı.

- Çevresel harcamalar 20,7 milyar lira oldu

Toplam çevresel harcamalar 2014 yılında 20,7 milyar lira olarak gerçekleşti. Çevresel harcamaların yüzde 76,9’unun kamu sektörü, yüzde 23,1’inin iş sektörü tarafından yapıldığı belirlendi. Toplam çevresel harcamaların gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payı 2014 yılı için yüzde 1,2 olarak hesaplandı.

Toplam çevresel vergi tahakkuku 2013 yılında 73,7 milyar lira olarak tespit edildi. Çevresel vergilerin yüzde 68'ini enerji vergileri, yüzde 29’unu ulaştırma vergileri, yüzde 2'sini ise kaynak ve yüzde 1'ini kirlilik vergileri oluşturdu.