Aşırı oyuncak ithalatı 'Eyüp oyuncakları' kültürüyle önlenebilir

Çocukların birkaç defa oynadıktan sonra yüzüne bakmadığı oyuncaklar, Türkiye'nin cebini yaktı. TÜİK verilerine göre son 7,5 yılda, 3 milyar 422 milyon dolarlık oyuncak ithal edildi. Bunun yüzde 73'ü olan 2 milyar 700 bin dolarlık kısmı ise ne kadar sağlıklı olduğu tartışılan Çin malları oluşturuyor. Türkiye, bu ithalata karşı aynı dönemde çeşitli ülkelere yalnızca 529 milyon dolarlık oyuncak ihraç etti. Yaşar Üniversitesi akademisyenleri ise rüzgarı tersine döndürmenin yolunu tasarımda buldu. Endüstriyel Tasarım Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Mine Ovacık ve öğrencileri, anaokullarına gidip çocuklarla birlikte ahşap gibi tamamen doğal malzemelerden yeni nesil oyuncaklar tasarladı.

EYÜP OYUNCAKLARI RUHU CANLANACAK

Yaşar Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Endüstriyel Tasarım Bölümü, yüzlerce yıllık "Eyüp oyuncakları" gibi bir kültüre sahip olan Türkiye'nin, bu alanda dışa bağımlılıktan kurtulabilmesi için harekete geçti. Endüstriyel tasarımı oyuncak tasarımına taşıyan akademisyen ve öğrencilerin hedefi, çocukların ilgisini çekebilecek, zeka geliştirebilecek, tamamen doğal malzemeden üretilen yeni nesil oyuncaklar ortaya çıkarmak. Projenin diğer bir hedefi de sağlıklı olup olmadıkları tartışılan ithal plastik oyuncakların yerini, sağlıklı olan doğal malzemelerle yapılanların alması.

Türkiye'de 2013 rakamlarına göre 0–14 yaş arası 18 milyon 849 bin 814 çocuk olduğunu kaydeden Yrd. Doç. Dr. Ovacık, "Endüstrileşmeyle birlikte ahşabın, taşın, toprağın, kağıdın yerini plastik aldı. Bu yayılmanın karşısında dayanamayan yerel üretim tükenince Türkiye'de oyuncak, küresel kültürü taşıyan ithal nesneler haline geldi. Türkiye'de 50'li yıllardan itibaren, 300 yıllık oyuncak yapım geleneği ve oyuncakları, ithal plastik oyuncakların yaygınlığıyla sona erdi. Bu coğrafyada üretilen Eyüp oyuncakları gibi geleneksel oyuncaklar unutulmaya yüz tuttu. Bu durum, çocukluk ve oyuncak kültürünü özgünlükten uzaklaştırdı, kültürel değerlerin kaybına sebep oldu." dedi.

FATOŞ OYUNCAKLARI, BAŞARILABİLECEĞİNİN KANITI

Fatma İnhan'ın 1970'li yıllarda markalaştırdığı Fatoş Oyuncakları'nın iyi bir örnek olduğunu belirten Mine Ovacık, "İnhan’ın evde ürettiği oyuncaklar, ilk olarak İstanbul, Ankara ve İzmir'de eczanelerde satılmış. Daha sonra yurtiçi ve yurtdışında fuarlara da katılarak tanınırlığı arttırılmış. Türkiye'de oyuncak sektöründe 1975 yılında bebek üretimine geçen Fatoş, bir fabrika kurup heykeltraş ve pedagog gibi uzmanlarla çalışarak, reklam filmleriyle tanıtım yaparak, TSE kalite belgesini ilk kez sektörde alan firma olarak örnek olmuş. O yıllarda tanınma oranı yüzde 86, bütün bebekler arasında satılma oranı ise yüzde 69. Bu marka tasarım, üretim, araştırma, tanıtım ve markalaşma sürecini, bugünkü anlamda Türkiye'de 70'li yıllarda gerçekleştirebilen bir oluşum olarak dikkat çekiyor." şeklinde konuştu.

BAŞARI TASARIMLA SAĞLANABİLİR

Bunun Anadolu'da üretilen oyuncaklarda da başarılması halinde Türkiye'de çocukların özgün oyuncaklarla oynayabileceğini, çocukluk kültürünün özgün olacağını vurgulayan Yrd. Doç. Dr Ovacık, "Türkiye'de tasarımın her dalının birbiriyle işbirliği yaparak, çocukluk kültürü için oyuncaklar, çizgi filmler, çocuk kitapları, çocuklar için mekanlar, oyun alanları ve donanımları gibi yenilikçi bir anlayışla üretilebilir. Olası özgün oyuncaklar, sınırların kalktığı dünyada aynılaşan oyuncak kültürüne yerel farkları taşıyan örnekler olarak katılabilir. Sürdürülebilirlik potansiyeli olabilecek yeni ahşap oyuncaklar, yeni zanaat ve bilgisayar destekli tasarım gibi üretim biçimleriyle gelenekselden beslenerek yerel üretimin nesneleri, yenilikçilik ve tasarım ürünleri olarak çocukların ellerindeki yerlerini alabilir. Tüm bunlar hayata geçerse Türkiye, hem ithalattan kurtulur hem de 10 yıl içinde yılda 100 milyon dolarlarla ifade edilebilecek oyuncak ihracatı yapan bir ülke olabilir." dedi. CİHAN