Kelaynak

Kelaynak, Nuh Peygamber tarafından bereketin sembolü olarak gemiye alınan kuşlar olarak bilinir. Önceleri oldukça geniş alanlarda yaşayıp, üremiş olsalar da, artık nesilleri tükenmeyle karşı karşıya kalan kuş türleri arasında yer almaktadır. 1972 yılından itibaren koruma altına alınmış olan kuşlar, baş bölgeleri tüysüz olduğu için, kelaynak olarak anılmaktadır. Göçmen kuşlar arasında yer alırlar. Çirkin görünümleri altında, doğanın dengesini koruyan bu kuşların nesillerinin devamını sağlamak insanlara düşmektedir. Tarlalarda, sulak alanlardaki böcekleri avlayan kuşlar, tarım ilaçlarının etkisiyle ölmektedir.

Kelaynak kuşlarının yapısal özellikleri nelerdir?

Uzun kırmızı gagaları bulunan kuşlar, tüysüz kırmızı yüze ve başa sahiptir. İlk doğduklarında kafası ve boğazı tüylü olan kuşların yaşı ilerledikçe tüyleri dökülür. Cilalı görünümlü siyah renkteki tüyleriyle iri bir kuş sayılır.  Tüylerin renkleri güneş ışığının yansımasıyla kavuniçi, mor ve yeşil renklerini anımsatır. Uçma sırasındaki zarafeti görülmeye değerdir. Sosyal bir kuş olan kelaynaklar, beslenmek için 10-15 km uzaklara gruplar halinde uçarlar. Toprak içerisinden ve çalı diplerinden çekirge, böcek, karınca, kertenkele gibi canlıları avlarlar.

Kelaynak kuşlarının üremesi nasıldır?

Tek eşli bir yaşam süren kuşların üremesi zor olmaktadır. Eşlerini kaybeden kelaynaklar, intiharı bile seçebilir. Şubat ve Mart aylarında kayalıklara yuva yapan kuşlar 2-4 arası yumurta yaparlar. Bu yumurtaların yaklaşık olarak yarısı yavru olarak çıkar. İlk çıktıklarında gri renkte olan yavrular, 2-3 ayda gelişir ve yetişkinlerin arasına katılırlar.   

Kelaynak kuşlarının yaşam alanları nerelerdir?

Nesli tükenmek üzere olan kuşlar Türkiye, Suriye ve Fas yörelerinde yaşamaktadır. Fas'ta yaşayan kuşların göç etmemesine rağmen, Türkiye ve Suriye'de yaşayanlar, Temmuz ve Ağustos aylarında Afrika'ya göç ederler. Tüm bölgelerde koruma altına alınmış olan kuşların göç etmesini önlemek için, bu aylarda kafeslerde tutulduğu bilinmektedir. Nesillerinin devamını sağlamak için yapılan bu işlemin faydaları görülmüştür. Ülkemizde Birecik yöresinde bulunan kelaynaklar için üreme istasyonları kurulmuştur. Şehrin sembolü haline gelen kuşların bakımları itinayla yapılmaktadır. Doğal ortamlarındaki kayalara yapılan yuvalarda tutulan kuşlar, günde iki kere beslenmektedirler. Fırat nehri kıyısında bulunan üreme istasyonu kuşların nehir kenarında avlanmasına da sebep olmaktadır. Ziyaretçilere de açık olan alan Birecik'te görülmesi gereken yerlerden biridir.