Türk okullarının Afganistan’daki başarısı Birleşmiş Milletler’de konuşuldu

Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı (GYV), Diyalog Enstitüsü ile "İnsan Hakları ve Yerel Örnekler Çerçevesinde Afganistan’daki Kız çocuklarının Eğitimi " isimli bir program düzenledi.

Birleşmiş Milletler’in Cenevre kampüsünde düzenlenen programda alanında uzman konuşmacılar sunum yaptı. BM’nin İnsan Hakları Konseyi’nin 26. oturumları esnasında gerçekleşen buluşma sonrası GYV Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyine bu konu çerçevesinde bir yazılı beyanname de sundu. Kabul edilen beyanname resmi BM belgesi olarak kayıtlara geçirdi.

Programa konuşmacı olarak katılan GYV Başkan Yardımcısı Hüseyin Hurmalı, oturumda ilk konuşmacı olarak söz aldı. Konuşmasına GYV ile BM arasındaki yakın ilişkiden bahsederek başlayan Hurmalı, bu yakın ilişkinin, BM tarafından 2012 yılında GYV’ye genel danışmanlık statüsünün verilerek ödüllendirildiğini belirtti. Cehaletin, fakirliğin ve ayrımcılığın günümüzün en önemli problemleri olduğunun altını çizen Hurmalı, bu bağlamda günümüz problemlerinin sürdürülebilir tek çözümünün eğitimden geçtiğini vurguladı. Vakfın onursal başkanı olan Fethullah Gülen’in görüşünün de bu istikamette olduğunu anlatan Hurmalı, "Gülen, cehaletin çözülmesinin ve barışın sağlanmasının tek yolu eğitimdir diyor." ifadelerini kullandı.

Afganistan Eğitim Bakanlığı'ndan Dr. Attaullah Wahidyar da konuşmacılar arasındaydı. Afganistan’da kızların eğitiminin geçmişinden bahseden Wahidyar, detaylı istatistiki bilgiler ile okula giden kız öğrenci sayısındaki artışın altını çizdi. Afganistan tarihin de önemli olaylarından bahseden Wahidyar, Rus işgali, Taliban yönetimi gibi zamanlarda yaşananların kız çocuklarının eğitimini nasıl etkilediğini anlattı. Wahidyar özellikle güvenlik ve fakirlik nedeniyle ailelerin çocuklarını okula göndermekten uzun yıllar geri durduklarını söyledi. Ayrıca İslam ile eğitim arasındaki derin ilişkinin altını çizen Wahidyar, Afgan toplumunu ve İslam anlayışını eğitim karşıtı gibi göstermek isteyenleri kınadı ve bunları söyleyenlerin bu tavırlarının arkasında kendi siyasi emellerini ulaşmaktan başka bir şey olmadığını açıkladı. Bununla ilgili olarak, Wahidyar Afgan halkının kesinlikle kızların okumasına karşı olmadığını, zaten bunun İslam’a yakışmadığını, hatta eğitimi farz olarak gördüklerini belirtti.

Güvenlik problemleri, kadın öğretim görevlilerinin az olması ve savaş sonrası yeni eğitim sisteminin tamamen Batı eğitim kültürü anlayışını Afganistan’a aşılama yaklaşımı ve bunun Afgan kültürü ile çok uyumlu olmaması, Wahidyar’a göre kızların eğitimindeki yaşanan zorlukların başlıca nedenlerini oluşturuyor. Tüm bunlara rağmen, Afganistan Eğitim Bakanlığı olarak çok ciddi ilerleme kaydettiklerini, okula giden kız öğrencisi sayısında son 6 yılda yüksek oranda bir artış olduğunu belirten Wahidyar, "Bu başarının sağlanmasında bize destek olan dostlarımıza, bizi bu konuda zorlayıp yeni yollar ve metotlar arayışına iten düşmanlarımıza teşekkür ediyoruz." diyerek sözlerini tamamladı.

New York Üniversitesi'nde uluslararası eğitim alanında çalışan Amerikalı akademisyen Dr. Dana Burde ise kızların eğitimi konusunda Afganistan’da yürütülen çalışmaların sonuçlarını katılımcılarla paylaştı. Wahidyar’ın belirttiği gibi Dr. Burde de Afgan kültürüne uygun olmayan eğitim anlayışını aşılama çalışmalarının kızların eğitimindeki temel engellerden biri olduğunun altını çizdi. Ayrıca, köyler ve okullar arasındaki mesafenin çok fazla olmasının çocukların okula gönderilme oranında çok önemli etkilerinin olduğunu belirtti. Ülke genelinde faaliyet gösteren köy okullarını inceleyen Dr. Burde, köylerdeki bu küçük okulların mesafeyi azaltması sebebiyle eğitime ulaşımı kolaylaştırdığı için okulla giden öğrenci sayısını çok ciddi arttırdığını tespit ettiklerinin altını çizdi. Ayrıca bu okullarda çalışan bayan öğretmen sayısının da kız çocuklarının eğitimine ciddi katkı yaptığını belirtti. Köy okullarının genelde çeşitli STK’lar tarafından yürütüldüğünü ve Milli Eğitim Bakanlığı ile beraber organize edildiğini belirten Burde, bu ortak çalışmanın kızların eğitimine çok ciddi katkı yaptığını belirtti.

Fatih Üniversitesi Sosyoloji Bölümünden Doç. Dr. Semiha Topal ise Burde’nin bahsettiği dış desteklere önemli bir örnek olarak gösterilebilecek Hizmet hareketinden ve Afgan Türk okulların genel bağlamda Afganistan’daki çocukların eğitimine, özel bağlamda kız çocuklarının eğitimine olan katkısından bahsetti. Bu okullarının eğitim kalitesine büyük katkılarının olduğunu söyleyen Topal, benzer sivil toplum inisiyatiflerinin desteklenmesinin ve devam ettirilmesinin öneminden bahsetti. Konuşmasında Afgan Türk okullarının başarılarının her geçen gün arttığını ve bu okullar sayesinde Afgan öğrencilerin uluslararası yarışmalarda dünyanın başka ülkelerinde çok iyi şartlarda eğitim alan öğrencilerle rekabet edebilecek duruma geldiklerini belirtti. Afgan milli eğitim bakanı ile yaptığı görüşmeden bahseden Topal, Bakan’ın şu sözlerle dikkat çekti: “Afganistan’da faaliyet gösteren yüzlerce özel okul var ancak bana insanlar sadece çocuklarının Türk okullarına yerleşebilmesi için aracı olmamı istiyor. Bu okullara Afganistan’ın ihtiyacı var. Her büyükşehirde bir Türk okulu olmasını istiyoruz. Bu şekilde diğer okullar da Türk okullarını örnek alıp eğitim kalitelerini yükseltebileceğine inanıyoruz.”

Konferans, bütün konuşmacıların fikir birliğinde olduğu bazı konuların altının çizilmesiyle son buldu. Bu konulardan ilki, Dr. Burde tarafından köy okulları örneğiyle altı çizilen okulların ulaşılabilir olmasıydı. İkincisi ise, Dr. Topal tarafından Türk-Afgan okulları örneğinde belirtildiği gibi kaliteli eğitim imkanlarının sunulabilmesi. Bu iki boşluğun doldurulması, aileleri çocuklarını okula gönderme konusunda ikna etmek için çok önemli bir noktayı teşkil ettiği ortaya çıktı.

Tüm program boyunca hazır bulunan Afganistan’ın BM nezdindeki Büyükelçisi Dr. Nanguyalai Tarzi, son olarak sözü aldı ve Afganistan’ın son yıllarda kız çocuklarının eğitiminde aldığı mesafeye katılarından dolayı Türk okullarına ve diğer tüm sivil toplum kuruluşlarına teşekkürlerini sundu. CİHAN