2013 yılında Türk-Çin ilişkileri böyle geçti

2013 yılı Türk - Çin ilişkilerinde üst düzey ziyaretler açısından sönük, diğer alanlarda ise verimli geçti.

Google Haberlere Abone ol
2013 yılında Türk-Çin ilişkileri böyle geçti

2013 yılı Türk - Çin ilişkilerinde üst düzey ziyaretler açısından sönük, diğer alanlarda ise verimli geçti.

Türkiye ile Çin arasında ekonomik, ticari, askeri, kültür, turizm ilişkileri gelişme ivmesini korurken, özellikle kültürel ilişkiler zirve yaptı. 2013 yılı Çin’de 'Türk Kültür Yılı' olarak kutlandı. Açılışı da 21 Mart’ta Pekin’de görkemli bir törenle yapıldı. Bale ve halk dansları, güzel sanatlar, el sanatları, geleneksel ve klasik müzik, sinema ve sergilerle Çin’in değişik şehirlerinde etkinlikler yapıldı. Ancak bunların en büyüğü ve etkili olanı ise Şanghay şehrinde 6-9 Ekim tarihlerinde düzenlenen 'Turkuaz Türk Kültürü ve Yemekleri Festivali' oldu. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın referansıyla, Türk Çin Sanayici İş Adamları Derneği (TÜÇSİAD) ve Pasifik Ülkeleri ile Sosyal ve İktisadi Dayanışma Derneği (PASİAD) işbirliğiyle düzenlenen ve Şanghay Mart Fuar Merkezi'nin 7 bin metrekarelik alanındaki festivalde, Türk kültürüne ve yemeklerine dair stantlar kuruldu, tanıtım organizasyonları yapıldı.

Çin’deki üniversitelerde okuyan yaklaşık 150 gönüllü Türk üniversite öğrencisinin de katkıda bulunduğu festivale yağmurlu havaya rağmen Çinliler büyük ilgi gösterdi. 2,51 metreyle dünyanın en uzun yaşayan insanı olan Mardinli Sultan Kösen, sanatçı Fatih Kısaparmak ve ünlü Klarnet Virtüözü Serkan Çağrı gibi isimler de sunumlarıyla festivale renk kattı.

Öte yandan kültür yılı kapsamda yine Kültür Bakanlığı’nın desteği, PASİAD ve TÜÇSİAD’ın organizasyonuyla 'Çin’den Türkiye’ye 100 Entellektüel Projesi' kapsamında, Çin’de ve dünyada milyonların takip ettiği edebiyatçılar, akademisyenler, sanatçılar, rektörler, film yönetmenleri, medya patronları ve gazeteciler gibi oldukça renkli alanlardan oluşan en popüler Çinli isimler Türkiye’de küçük gruplar halinde ve farklı zaman dilimlerinde misafir edildi. Milyonlarca Çinli, Türkiye’yi Çinli entelektüellerin izlenimleriyle tanıma imkanı buldu.

Shanghai Müzesi'nde Topkapı Sarayı, Türk ve İslam Eserleri ile İstanbul Arkeoloji Müzelerine ait 121 eserden oluşan "Anadolu Medeniyetleri: Neolitik Çağ'dan Osmanlı İmparatorluğu'na" isimli sergi, yine Pekin’deki Türk çağdaş sanat eserleri sergisi, mehter gösterileri gibi faaliyetler Türk kültürünün Çin’de tanıtılması adına önemli görevler gördü.

TÜRK ÇİN İLİŞKİLERİNİN YAKIN TARİHÇESİ

1971 yılında Türkiye-Çin arasında diplomatik ilişkiler kurulmuştu. Ancak Türkiye ile Çin arasındaki ilişkilerin gelişimi son 13 yılda hız kazandı. İlişkilerin gelişmesinin temelleri 2009 yılında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün dönüm noktası olarak nitelendirilen ziyaretiyle başlamıştı. 2012'de de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın yine Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı olarak, 27 yıl aradan sonra resmi Çin ziyaretiyle ilişkiler zirve yaptı. Bu ziyaret Çin basınında da geniş yer buldu ve ikili ilişkilerin 'balayı dönemi'ne girdiği yorumları yapıldı. Ziyarette stratejik anlaşmalara da imza atıldı. Erdoğan'ın ziyaretine Uygur bölgesinden başlaması ve burada verdiği mesajlar da önemli bulunmuştu.

Diplomatik ilişkilerin kuruluşunun 40'ıncı yılına denk gelen Erdoğan'ın Çin ziyareti ile ilişkiler yeni ve kapsamlı boyutlar kazandı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün 2009 yılı Haziran ayında yaptığı Çin ziyaretinde gündeme gelen pek çok işbirliği projesi Erdoğan'ın ziyaretinde sonuçlandırıldı ve Türk-Çin ilişkilerinde yeni bir çığır açıldı.

FÜZE SAVUNMA SİSTEMİ

İkili ilişkilerin geldiği noktayı göstermesi açısından Türkiye’nin alacağı 4 Milyar Dolarlık Uzun Menzilli Füze Savunma Sistemi’nin ihalesini geçtiğimiz aylarda Çinli şirketin kazanması önemli görüldü. Çin’in CPMIEC firmasının ürettiği HQ-9 (FD-2000) füze savunma sisteminin Türkiye’deki ihaleyi kazanması, Çin’de büyük bir zafer olarak görülmüş ve bunun ikili ilişkilere olumlu yansıyacağı yorumu yapılmıştı.

Bu dönemde Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Siyasi Bürosu Üyesi ve Merkezi Propaganda Başkanı Liu Qibao 26 Ekim’de Türkiye’yi ziyaret etmiş ve Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve diğer üst düzey Türk yetkililerle görüşmüştü. Liu’nun ziyareti Türkiye’nin füze savunma sistemi ihalesini Çinli bir firmaya vermesiyle uluslararası alandaki tartışmaların yükseldiği bir döneme rastlaması dikkat çekmişti.

EĞİTİM

Eğitim alanındaki en önemli gelişme Pekin’deki lisansüstü bursları fuarı vesilesiyle Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya ve heyetinin Çin ziyareti oldu. Ziyarette Çinli yetkililerle yapılan görüşmelerde, Çin’de tanınma listesine Türk üniversitelerinin girmesi için somut bir adım atıldı ve bir mekanizma belirlendi. Çetinsaya, Türkiye'nin, öğrenci temini konusunda Çin ile ilişkilerini en üst düzeye, en fonksiyonel ve en işlevsel hale getirmesi gerektiğini söyledi.

Çin ile bu yıl bazı Türk ve Çinli üniversiteler işbirliğine gitti. Bunlardan, İstanbul Üniversitesi ile Pekin Üniversitesi, Gaziantep üniversitesi ile Hebei üniversitesi arasında işbirliği anlaşmaları imzalandı.

ÜST DÜZEY ZİYARETLER

Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik, 21 Mart'ta Çin’de 'Türk Kültür Yılı' etkinliklerinin açılışına katıldı.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’in 19 Nisan’daki Çin ziyaretinde, Türk gıda ürünlerinin Çin pazarına giriş yolunu açacak gıda güvenliği anlaşması imzalandı ve bu anlaşma bu yıl ticari ilişkilerde en önemli adım olarak görüldü.

Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Dünya Ekonomi Forumu'nun (WEF) Çin'in Dalian şehrinde gerçekleştirilen toplantısına katılmak üzere 11 Eylül’de Çin’e geldi ve burada Çin Başbakanı Li Keqiang ile görüştü.

Çin’den ise Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Siyasi Bürosu Üyesi ve Merkezi Propaganda Başkanı Liu Qibao, 26 Ekim’de Türkiye’yi ziyaret etmiş ve Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve diğer üst düzey Türk yetkililerle görüşmüştü. Liu’nun ziyareti Türkiye’nin füze savunma sistemi ihalesini Çinli bir firmaya vermesiyle uluslararası alandaki tartışmaların yükseldiği bir döneme rastlaması dikkat çekmişti.

ASKERİ İLİŞKİLER

Askeri ilişkiler de 2013'de gelişmesini sürdürdü. İkili ziyaretlerde çok fazla hareketlilik yaşanmadı. Eski Genelkurmay ikinci başkanı ve yeni Kara Kuvveleri Komutanı Orgeneral Hulusi Akar, 5-8 Mayıs tarihlerinde Türkiye - Çin Askeri üst düzey toplantısına katılmak için Pekin’e geldi.

Jandarma Genel Komutanlığı Kurmay Başkanı Korgeneral Osman Eker de 8-13 Nisan tarihinde Çin Silahlı Polis Kuvvetleri’ni ziyaret etti.

Çin’den de Türkiye’ye 4-8 Kasım tarihinde Çin Deniz Kuvvetleri Mühendislik Üniversitesi’nden Tüm Amiral Yong Fuzho bir ziyaret düzenledi ve Türkiye’de Deniz Harp okulunu gezdi.

EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER

Ticari ilişkilerdeki gelişme seyri bu yıl da korundu. Çin, Almanya ve Rusya'dan sonra Türkiye'nin en önemli ticaret ortaklarından biri haline geldi. 2000 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacmi sadece 1,44 milyar dolar iken, 2005 yılında 7,43 milyar dolara, 2012 yılında 24 milyar dolara ulaştı. Türk Çin Sanayici İşadamları Derneği’nin (TÜÇSİAD) girişimleriyle Türkiye’yi üretim üssü olarak seçen Çin’in 5'inci büyük enerji şirketi China Sunergy, yerli Seul Enerji Yatırım şirketi ortaklığı ile İstanbul Tuzla'da 23 Mayıs’ta CSUN Eurasia Güneş Panelleri Üretim Tesisi açıldıı.

2012 yılında ise Çin’e ihracat 2,83 milyar dolar ve Çin’den ithalat da 21,29 milyar dolar olmak üzere ikili ticaret hacmi 24,12 milyar dolar olarak kaydedildi. 2013 yılında ise Çin’e ihracat Kasım ayı itibariyle (11 aylık dönemde) 3,29 milyar dolar ve Çin’den ithalat ise Eylül ayı itibariyle (9 aylık dönemde) 18,5 milyar dolar olarak gerçekleşti.

İki ülke arasında bu yıl yapılan en önemli anlaşma Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’in 19 Nisan’daki Çin ziyaretinde, Türk gıda ürünlerinin Çin pazarına giriş yolunu açan gıda güvenliği anlaşması oldu.

TÜRKİYE'NİN ÇİNDEKİ YATIRIMLARI

Resmi rakamlara göre Türkiye'nin Çin'deki yatırımları 150 milyon doları aşmış bulunuyor. Çin'deki en büyük Türk yatırımcıları arasında Türk Hava Yolları, Aksa Jeneratör, Beko ve Fiba Holding'in Star Mall'u bulunuyor. Türkiye'deki Çin sermayeli yatırımlar da yaklaşık 100 milyon dolar civarında bulunuyor. Ancak Hüsnü Özyeğin'in Hong Kong girişli ve Çin'in kuzeyindeki Shenyang şehrinde yer alan Star Mall alışveriş merkezi yatırımının da 250 milyon dolar olduğunu belirtiliyor.

Karşılıklı ticari ve yatırım ilişkilerinin geliştirilmesi adına Çin'de temsilcilikleri bulunan Türkiye İşadamları ve Sanayiciler Konfederasyonu (TUSKON), Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD), Çin Sanayici İş Adamları Derneği (TÜÇSİAD) ve Guangdong Türk İşadamları Derneği (GUTİAD) gibi sivil toplum örgütlerinin çalışmaları da ayrıca önem arz ediyor.

Bu arada Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği’nin (MÜSİAD) Çin’de temsilcilik açma başvuru işlemleri devam ediyor ve 2014 Mart’ında açılması bekleniyor.

TURİZM İLİŞKİLERİ

Çinlilerin Türkiye'yi son yıllarda tanımlarıyla bu ülkeden Türkiye'ye giden turist sayısı 2012 yılında yaklaşık 108 bin iken 2013 yılında ise yüzde 20-25 artış yaşandı ve rakamın yıl sonunda 140 -50 bin olması bekleniyor. CİHAN

Yorumlar