Petrol ülkesinde insanlar benzin bulamıyor

Sonhaberler | Haber Merkezi

Afrika kıtasının en büyük, dünyanın ise ilk 10 petrol üreticisi ülkesinden biri olan Nijerya'da halk benzin bulamıyor. Son olarak yaşanan benzin kıtlığı nedeniyle ulaşım ücretlerine yüzde 200 zam yapıldı. Ülkede birçok benzin istasyonu kapanırken araçlar benzin alabilmek için açık benzinliklerin önünde uzun kuyruklar oluşturdu.

Ulaşım ücretlerine de yüzde 200 zam yapıldığı ülkede halk, Noel tatili olmasına rağmen halk evlerinden çıkamıyor. Nijerya Devlet Başkanı Muhammadu Buhari, krizin gelecek günlerde kötüleşebileceğine işaret ederek sakin ve temkinli olma çağrısında bulundu. Nijerya Petrol Bakanlığından yapılan açıklamada, konunun yakından takip edildiği ve kısa zamanda çözüm bulunacağı kaydedildi.

PETROL ZENGİNİ AMA KENDİNE FAYDASI YOK

Afrika’daki en kalabalık ülke Nijerya, aynı zamanda dünyadaki en fazla nüfusa sahip yedinci ülke. 1960 yılında İngiltere’den bağımsızlığını ilan eden Batı Afrika ülkesi Nijerya’da, askeri darbe dönemlerinin ardından 1999’da sivil yönetime geçildi. Bu dönemde farklı dini ve etnik gruplar arasında çatışmalar başladı ve ülkede şiddet olayları hız kazandı. Bu grupların mücadelesi nedeniyle Nijerya'da son yıllarda binlerce kişi hayatını kaybetti.

Bazı eyaletlerde İslam kanunlarının uygulanması binlerce Hristiyanın yer değiştirmesine neden oldu. Ülke, kuzeyde Müslümanlar ve güneyde Hristiyanlar arasında ikiye bölünmüş durumda. Kuzeyde 2002 yılından bu yana hükümet güçleri ve İslamcı Boko Haram örgütü arasında çatışmalar yaşanıyor.

Ülkeyi bölünmenin eşiğine getiren çatışmaların diğer nedenleri de işsizlik, yoksulluk ve toprak kavgası. Nijerya'da 1970’li yıllarda petrol üretiminde patlama yaşandı. Ülke şu anda da dünya piyasalarındaki yüksek petrol fiyatlardan faydalanıyor. Hükümet yolsuzluk ve kötü yönetim nedeniyle sık sık eleştriliyor, Nijerya Afrika’nın önde gelen petrol üreticilerinden olmasına rağmen halk fakirlik içinde.

2004 yılında petrol üretiminden yerel halkın daha fazla pay almasını isteyen silahlı gruplar, şiddet kampanyası başlatmış ve petrol üretim altyapısına zarar vermek için saldırılarda bulummuştu. Bütçe gelirlerinin yaklaşık yüzde 80’i petrol sektörü tarafından karşılanıyor ve 2008’den bu yana ekonomik reformlar gerçekleştiriliyor. Dış yatırıma açık olan ülkede güvenlik kaygıları, alt yapı ve enerji kaynaklarının yetersizliği yabancı sermayenin ülkeye girişini zorlaştırıyor.

SİYASİ YAPISI

1960’ta İngiltere’den bağımsızlığını ilan eden ülke, yıllarca yolsuzluklar ve arka arkaya gelen askeri darbelerle yaşadı.

İlk darbe 1966 yılının ocak ayında genç solcular tarafından yapıldı ancak darbeciler merkezi bir hükümet kurmayı başaramadılar ve yönetimi orduya bıraktılar.

Buna karşılık kuzeydeki askeri yetkililer tarafından bir darbe daha yapıldı, Yakubu Gowon devlet başkanı oldu. Darbeler ülkede etnik gerilimin ve şiddetin tırmanmasına yol açarken, kuzeyin askeri darbesi sırasında binlerce kişi hayatını kaybetti.

Mayıs 1967’de ülkenin doğu bölgesi 'Biafra Cumhuriyeti' adıyla  bağımsızlığını ilan etti. Bunun ardından Nijerya’nın batı ve kuzeyi; güney ve doğusuna saldırdı.

6 Temmuz 1967’de iç savaş başladı, 30 ay süren savaşta Biafra uzun süre kuşatma altında kaldı. Bölgeye uygulanan ambargo ve kuşatma 1970 yılında sona erdi. Savaş sırasında eski doğu bölgesinde bir ila üç milyon arasında insanın öldüğü tahmin ediliyor.

1976-1979 yılları arasında ülkeyi askeri lider Olusegun Obasanjo yönetti. 1979 ila 1999 yılları arasında kısa süreli sivil yönetim denemeleri arka arkaya darbelerle engellendi. 

1999’da eski askeri lider Olusegun Obasanjo, yaklaşık 33 yıl boyunca aralıklarla süren askeri cunta dönemlerini sona erdirdi. Obasanjo, 1999 ve 2003 yıllarında seçime gitti. Bu seçimler uluslararası toplum tarafından özgür olmamakla eleştirilse de ülkenin demokrasi yönünde attığı önemli bir adımdı.

Sivil yönetimle birlikte yıllardır siyasete hakim olan parti, Demokratik Halk Partisi. 2007’de yapılan genel seçimlerde Demokratik Halk Partisi adayı Umaru Yar'Adua başkan seçildi. 5 Mayıs 2010’da Umaru Yar'Adua ölünce bugünkü devlet başkanı Goodluck Jonathan Nijerya’nın 14. devlet başkanı oldu.

Nijerya’da 1999’dan bu yana başkan, 469 parlamento üyesi ve 36 eyalet valisi seçimlerle belirleniyor.

BOKO HARAM ETKİSİ

Ülkenin kuzeyinde etkinlik gösteren Boko Haram örgütü, özellikle son yıllarda eylemlerini artırdı. İsmi ‘yabancı dilde eğitim günahtır’ anlamına gelen örgüt, 2003 yılında ismini duyurdu. İlk saldırısını 2004’te gerçekleştiren örgütün merkezi Nijerya’nın kuzey doğu ucundaki Maiduguri bölgesi.

Üyeleri siyah ya da kırmızı türban takan örgüt, Afganistan’daki Taliban’ın yapılanmasını örnek alıyor. Şeriatın yönetim biçimi olarak kabul edilmesini hedefleyen grup, Müslüman ya da Hristiyan, bu ideolojiyi reddeden herkesi ‘ihanetçi’ olarak değelendiriyor.

Nisan ayında video paylaşım sitesi Youtube’da yayınlanan bir videoda, grubun lideri olduğu söylenen Ebubakar Şekau, hükümeti üç ay içinde devirmeyi ve başkan Goodluck Jonathan’ı yok etmeyi planladığını açıklamıştı.

Boko Haram, en büyük saldırısını 2012’nin Ocak ayında gerçekleştirdi. Kano'da düzenlenen eş zamanlı bombalamalarda 186 kişi öldü. Ağustos 2011’de de BM binasına isabet eden bomba 23 kişinin ölümüne neden olmuştu.

EKONOMİSİ

Petrol zengini Nijerya, siyasi istikrarsızlık, yolsuzluk, alt yapı eksikliği ve ekonominin kötü yönetilmesi nedeniyle zor günler yaşadı ancak 2008’den bu yana ekonomik reformlar uygulanıyor. Nijerya’nın eski askeri rejimleri ülkenin petrol sektörüne bağımlılığını azaltamadı. Ülkenin dış ticaret kazancının yüde 95’ini ve gelirinin yüzde 80’ini petrol oluşturuyor.

Ağustos 2000 yılında IMF ile imzalanan anlaşmaya göre, Nijerya IMF’den 1 milyar dolarlık kredi aldı. Bu tarihte borçlarını yeniden yapılandırmak için Paris Kulübü’yle de anlaştı. Ancak koşulları yerine getirmekte başarısız olduğu için 2002’de IMF programından çekildi. Kasım 2005’te Paris Kulübü’yle borçlarının 18 milyar dolarını 12 milyar dolarlık ödeme karşılığında silinmesi konusunda anlaşmaya vardı.

2008’den itibaren hükümet, IMF tarafından empoze edilen  piyasa odaklı reformları uygulamaya başladı. Petrol dışındaki sektörlerdeki büyüme ve ham petrol piyasasında fiyatların artışı nedeniyle Gayri Safi Yuritçi Hasıla (GSYH) 2007-2011 arasında hızla yükseldi. Başkan Jonathan, deneyimli üyelerden oluşan bir ekonomi takımı kurdu ve şeffaflık, ekonomik büyümede çeşitlilik, vergi düzenlemelerinin baştan ele alınması gibi konulada yeni düzenlemelere gitti.

Ülkede ekonomik büyümenin önündeki önemli engeller ise, altyapı eksikliği ve reformların yavaş uygulanması. Hükümet son dönemde yollar, tarım ve enerji alanında daha güçlü özel sektör ortaklıkları üzerinde çalışıyor.